1. Quả su su là quả gì?
Quả su su hay còn gọi là su le theo phương ngữ của người miền Trung. Cây thuộc họ Bầu bí, cùng với dưa chuột, bí, dưa hấu,… Dưới đây là những thông tin chi tiết về đặc điểm, nguồn gốc, sự phân bố và mùa thu hoạch su le ở nước ta.
1.1. Đặc điểm
Quả su su có hình dạng tựa như quả lê, có những vết rãnh thẳng trên thân quả như chia quả thành các múi. Vỏ su su màu xanh, rất mỏng. Bên trong chứa thịt quả mọng nước, săn chắc và giòn. Khi ăn có vị ngọt, ngon đặc trưng. Phần trong cùng là hạt quả, có hình oval, có màu trắng. Khi non, hạt rất mềm, có thể ăn được. Khi quả già, hạt cứng, nhiều xơ, khi ăn cần loại bỏ.
1.2. Nguồn gốc, phân bố
Quả su le có xuất xứ từ Mexico và là loại rau quả quan trọng trong ngành thực phẩm của nước này. Đến nay, trên thế giới, cây su su được trồng phổ biến trên nhiều nước. Trong tiếng Pháp, chúng được gọi là “chouchou”. Có lẽ, đây là nguồn gốc tên “su su” sau khi được du nhập vào Việt Nam. Hiện nay, trên nước ta, quả được trồng khắp các tỉnh miền Bắc và nổi tiếng với su su Đà Lạt, Sapa và Tam Đảo.
1.3. Phân loại
Hiện nay, tại nước ta, có 2 loại su su chính là su su trơn và su su gai. Phân loại này dựa trên hình dạng quả. Theo đó, quả su le trơn có vỏ quả nhẵn mịn, rãnh nông, da căng mọng rất bắt mắt. Khi ăn có vị ngọt, thịt mềm. Bên cạnh đó, quả su le gai có vỏ hơi sần sùi, trên thân có nhiều gai ngắn, rãnh sâu. Khi ăn, chúng có vị ngọt và giòn.
1.4. Mùa thu hoạch
Cây su su có thể cho quả quanh năm, nhưng vì ưa thích khí hậu lạnh nên chúng thường được trồng vào mùa đông. Khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 3 âm lịch năm sau là lúc cây phát triển tốt và cho năng suất cao. Chỉ sau thời điểm gieo trồng khoảng 2 đến 3 tháng đã có thể tiến hành thu hoạch.
2. Quả su su chứa những chất dinh dưỡng gì?
Su su là một nguồn cung cấp dinh dưỡng dồi dào, được giới chuyên gia đánh giá cao. Theo đó, trong mỗi quả su le đều chứa: carbohydrate, protein, chất xơ, vitamin B, C, K và các khoáng chất magie, đồng, kali, kẽm, mangan. Đặc biệt, loại quả này chứa ít calo, không có chất béo, ít natri và lượng carbohydrate thấp. Vì vậy, đây là một loại thực phẩm lành mạnh cho thanh lọc cơ thể và đẩy lùi bệnh tật.
3. Top 11 tác dụng của quả su su của đối với sức khỏe
Mặc dù quả su le đã quá quen thuộc trong thực đơn hàng ngày. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, không chỉ đóng vai trò là nguyên liệu thực phẩm, quả su le còn là một dược liệu quan trọng. Theo tài liệu Đông y và Tây y ghi chép lại, quả su cu có tác dụng lợi tiểu, điều hòa tim mạch, chống viêm, được sử dụng trong điều trị xơ cứng động mạch, huyết áp cao và sỏi thận.
3.1. Tăng cường sức khỏe tim mạch
Nghiên cứu chỉ ra, trong quả su le có chứa các hợp chất giúp giãn mạch, tăng độ đàn hồi thành mạch. Nhờ đó, cải thiện lưu lượng máu, hỗ trợ tuần hoàn và giảm huyết áp. Bên cạnh đó, quả chứa myricetin, có khả năng làm giảm cholesterol có hại. Kết hợp với nguồn chất xơ dồi dào, ăn su su có thể bảo vệ sức khỏe tim mạch. Ngăn ngừa các bệnh lý liên quan như suy tim, đau tim, đột quỵ, xơ vữa động mạch,…
3.2. Kiểm soát đường huyết
Su su chứa lượng chất xơ hòa tan cao, có khả năng làm chậm quá trình tiêu hóa, giảm lượng carbs hấp thụ. Qua đó, ổn định lượng đường trong máu để chúng không bị tăng cao đột ngột sau khi ăn. Đồng thời, su su cũng chứa hợp chất thực vật tự nhiên làm tăng tác dụng của insulin. Chúng hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả.
3.3. Chăm sóc thai kỳ
Các chuyên gia dinh dưỡng chỉ ra, trong su su có chứa vi chất folate (vitamin B9) tốt cho thai kỳ. Trong giai đoạn đầu, folate thúc đẩy phát triển não và tủy sống của trẻ. Giai đoạn sau, folate tăng cường sức khỏe người mẹ, ngăn nguy cơ sinh non. Vì vậy, su su là loại quả không thể thiếu trong danh sách thực phẩm tốt cho phụ nữ mang thai.
3.4. Phòng chống ung thư
Các nghiên cứu cho thấy dấu hiệu su su có thể ngăn ngừa một số bệnh ung thư. Theo đó, một số chất trong quả này có thể ức chế tế bào ung thư cổ tử cung hoặc ung thư máu. Chúng giúp ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả. Hiện tại tác động của su su với căn bệnh này vẫn đang được tiến hành nghiên cứu sâu.
3.5. Làm chậm quá trình lão hóa
Như đã liệt kê trên, su su chứa vitamin C – chất chống oxy hóa tự nhiên. Chúng đi vào cơ thể, đóng vai trò thúc đẩy sản xuất collagen. Từ đó giúp da được săn chắc, tăng độ đàn hồi và làm chậm quá trình lão hóa. Đồng thời, su su cũng có thể bảo vệ tế bào da an toàn trước bức xạ tia UV, giảm nguy cơ gây nám, tàn nhang.
3.6. Ăn su su bổ gan
Chế độ ăn không lành mạnh khiến gan bị nhiễm mỡ và suy giảm các chức năng quan trọng. Các bác sĩ khuyên nên bổ sung su su vào thực đơn hàng ngày để giảm nguy cơ mắc bệnh và cải thiện sức khỏe gan. Do dưỡng chất trong su su có khả năng chống lại sự tích tụ chất béo trong gan. Điều này đã được chứng minh trong nhiều nghiên cứu trên con người và cả động vật.
3.7. Giúp giảm cân
Su su chứa nhiều nước, chất xơ nhưng lại chứa rất ít calo. Vì vậy, đây là một thực phẩm không thể thiếu trong chế độ giảm cân. Ăn su su sẽ giúp bạn cảm thấy nhanh no, no lâu hơn nhờ tác dụng của chất xơ làm chậm tốc độ tiêu hóa. Qua đó, sẽ giảm cơn thèm ăn, loại bỏ thói quen ăn vặt, giảm lượng thức ăn tiêu thụ và sẽ giúp giảm cân hiệu quả.
3.8. Hỗ trợ tiêu hóa
Trong quả su su có chứa flavonoid và lượng nước dồi dào. Chúng có khả năng hỗ trợ các enzym tiêu hóa bài tiết chất thải. Mặt khác, chất xơ trong quả đóng vai trò là nguồn dinh dưỡng nuôi lợi khuẩn đường ruột. Nhờ đó có thể bảo vệ đường ruột khỏe mạnh, ngừa nguy cơ mắc ung thư ruột kết, tiểu đường hoặc bệnh lý tim mạch.
3.9. Giúp xương chắc khỏe
Theo tài liệu khoa học, vitamin K trong quả su su có khả năng giúp cơ thể dễ hấp thụ canxi hơn. Đồng thời, chúng cũng liên kết những vitamin, khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của xương. Kết hợp với loạt vitamin quan trọng trong quả, ăn su su giúp xương dẻo dai, ngăn chặn các bệnh về xương như xương thủy tinh, loãng xương,… Điều này đã được công bố trong công trình nghiên cứu: “Tỷ lệ mắc các bệnh về xương sẽ càng thấp khi các bạn ăn càng nhiều su su”.
3.10. Ổn định huyết áp
Đối với những người mắc bệnh huyết áp cao, các bác sĩ khuyến khích nên sử dụng su su hàng ngày. Theo đó, lượng kali dồi dào trong loại quả này sẽ giúp giảm áp lực lên mạch máu. Sử dụng quả su su thường xuyên sẽ cải thiện tình trạng cao huyết áp. Đồng thời, các dưỡng chất trong quả này cũng nâng cao sức khỏe thành mạch. Qua đó chăm sóc hệ thống mạch máu trong cơ thể hiệu quả.
3.11. Ăn su su bổ máu
Thiếu máu có nhiều nguyên nhân đến từ việc thiếu sắt, thiếu axit folic, thiếu vitamin B12, thời kỳ mang thai,… Căn bệnh dẫn đến những triệu chứng khó thở, hôn mê, kiệt sức,… Theo nghiên cứu chỉ ra, quả su su chứa hàm lượng sắt lớn, giúp kích thích sản xuất tế bào hồng cầu. Thêm su su vào thực đơn hàng ngày giúp tăng lưu lượng máu đi khắp cơ thể và loại bỏ nguy cơ thiếu máu.
4. Những món ăn ngon được chế biến từ quả su su
Su su là loại quả dễ chế biến, chúng được dùng cho cả món mặn và món ngọt. Thông thường, chúng thường chế biến thành món luộc, món xào, món hầm hoặc các món nhẹ như salad. Dưới đây là 3 món ăn từ su su ngon và đơn giản nhất.
4.1. Su su xào thịt heo
Đối với món su su xào, bạn chỉ cần chuẩn bị quả su su, thịt heo băm hoặc xay nhỏ, hành lá, ngò rí, hành tím cắt nhỏ và gia vị. Sau đó thực hiện theo thứ tự các bước sau:
– Bước 1: Su su gọt vỏ, bỏ hạt, rửa sạch và được thái sợi.
– Bước 2: Thịt heo ướp gia vị, cho hành vào phi thơm rồi đổ thịt heo vào xào đều tay.
– Bước 3: Khi thịt săn lại, thêm susu, dầu hào và đảo đều đến khi chín.
– Bước 4: Tắt bếp, cắt thêm hành ngò, rắc thêm tiêu và cho ra đĩa.
4.2. Canh su su nấu tôm
Để nấu món canh su su và tôm khô, bạn chỉ cần chuẩn bị các nguyên liệu đơn giản gồm: Xương heo, su su, tôm khô, hành lá, rau mùi, gia vị. Sau đó, thực hiện theo công thức sau:
– Bước 1: Xương heo rửa sạch, chặt miếng vừa ăn rồi luộc sơ.
– Bước 2: Loại bỏ phần nước luộc xương, thêm nước sạch và bắt đầu ninh.
– Bước 3: Sau khoảng 15 phút thì thêm tôm khô vào nồi nước xương và tiếp tục đun.
– Bước 4: Su su gọt vỏ, rửa sạch và thái miếng vừa ăn, cho vào nồi nước trên.
– Bước 5: Nêm gia vị và tiếp tục đun đến khi su su chín mềm thì tắt bếp.
– Bước 6: Múc canh ra bát, thêm hành lá, rau mùi và hạt tiêu.
Cuối cùng, bạn chỉ cần thưởng thức món canh ngọt ngon hấp dẫn cùng gia đình. Không chỉ làm đa dạng thực đơn hàng ngày, canh su su nấu tôm còn chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể khỏe mạnh.
4.3. Nộm su su
Nếu đã chán với những món nấu, món xào nhiều dầu mỡ, bạn có thể thử sang món nộm su su thanh mát. Với công thức vô cùng đơn giản, bạn chỉ cần chuẩn bị su su, cà rốt, ớt, chanh, nước mắm, gia vị và làm theo các bước lần lượt như sau:
– Bước 1: Su su, cà rốt gọt vỏ, rửa sạch và thái sợi, để ráo nước.
– Bước 2: Cho su su và cà rốt vào bát, bóp đều với muối và để khoảng 15 phút.
– Bước 3: Chắt bỏ nước do rau tiết ra, thêm rau thơm, ớt, mắm, đường, nước cốt chanh và trộn đều.
– Bước 4: Nêm nếm gia vị vừa ăn sau đó để khoảng 5 phút cho rau ngấm gia vị.
– Bước 5: Cuối cùng, chỉ cần cho nộm ra đĩa, thêm lạc rang giã dập để món ăn trở nên ngon hơn.
5. Có nên lo lắng khi nhựa quả su su dính vào tay?
Khi gọt su le, chúng ta thường gặp phải tình trạng nhựa su su dính trên tay, rất khó rửa sạch. Sau cùng chúng sẽ khô lại, chuyển màu đen và dần bong từng mảng rất mất thẩm mỹ. Nhiều người lo sợ nhựa quả su le có độc. Tuy nhiên, dựa trên các kết quả nghiên cứu có thể thấy, quả su le hoàn toàn lành tính và nhựa của chúng không hề có độc. Để tránh trường hợp bị dính nhựa, bạn chỉ cần đeo găng tay khi gọt vỏ quả. Nếu không may bị dính nhựa su su, hãy rửa thật kỹ đến khi không còn cảm giác nhờn tay.
6. Cách lựa chọn quả su su chất lượng đơn giản nhất
Để lựa chọn được su su ngon, trước tiên cần lựa chọn những quả có da xanh non, đều màu, căng mọng. Không nên chọn quả có màu xanh nhạt, ngả vàng do đây là những quả đã già, ăn sẽ rất xơ. Đồng thời, chọn những quả không bị dập nát, nhũn thối, trên thân không có các vết trầy xước, tránh vi khuẩn xâm nhập. Nếu quả xuất hiện các vết ong châm tròn, vàng thì quả sẽ bị đắng một phần.
Quả non là những quả có ít rãnh, các rãnh nông. Quả như vậy vừa dễ gọt, vừa có vị ngọt, thơm và mọng nước hơn quả đã già, rãnh sâu khi ăn. Bên cạnh đó, đối với giống su su gai, chỉ nên chọn quả có gai xanh, không bị cứng hoặc quá nhọn. Khi cầm, quả cho cảm giác nặng, chắc tay là những quả tươi. Ngược lại, quả có phần vỏ hơi mềm, là những quả đã héo do để lâu hoặc phải vận chuyển xa, nước trong quả đã rút bớt.
Hiện nay, quả su su được yêu thích và sử dụng phổ biến trong ẩm thực Việt Nam. Không chỉ ngon miệng, susu còn chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe. Vì vậy hãy chế biến các món ăn ngon từ su su để loại quả này trở thành một phần không thể thiếu trong chế độ dinh dưỡng của bạn.
