Những điều bạn nên biết về hạt kê

Hạt kê là một trong những loại ngũ cốc có giá trị dinh dưỡng cao. Tại nước ta, tuy không được sử dụng phổ biến như hạt lúa, nhưng loại hạt bé nhỏ này vẫn được khá nhiều người yêu thích. Hãy cùng Tuổi trẻ và Sắc đẹp tìm hiểu một số thông tin bổ ích về hạt kê các bạn nhé!

1. Giới thiệu về hạt kê

Cây kê còn có tên gọi khác là tiểu mễ, bạch lương túc, cốc tử,… Kê là một loại cây ngũ cốc có hình dáng khá tương đồng với cây lúa mì/cỏ lồng, là nguồn lương thực chính tại một số nước như Trung Á, nam Á và Châu Phi.

Hạt to, đầy đặn, lớp vỏ bên ngoài có màu nâu nhạt đến đậm, bên trong phần ruột có màu vàng. Loại hạt này có giá trị dinh dưỡng cao, sử dụng vào nhiều mục đích cho cả người và động vật. Tại Việt Nam, một số món ăn nổi tiếng làm từ hạt kê, có thể kể đến là cháo kê, bánh đa kê,…

2. Hạt kê có mấy loại?

Như nhiều giống cây ngũ cốc khác, loại hạt này có nhiều chủng loại khác nhau. Đa phần, các loại kê đều thuộc vào họ Poaceae. Trong bộ Eragrostidis thuộc vào phân họ Chloridoideae, có các chi: kê trắng (Panicum miliaceum), kê ngón tay (Eleusine coracana), kê nhỏ (Panicum sumatrense), kê đuôi chồn/kê bìm bịp (Setaria italica), kê trắng (Panicum miliaceum),… Trong bộ Andropogoneae thuộc vào phân họ Panicoideae, có dòng chi kê là cao lương (Sorghum bicolor).

Thông thường, người ta chia hạt kê thành 2 loại để dễ nhận biết, đó là: hạt kê vàng (gọi là hạt kê nếp) và hạt kê tẻ. Với hạt kê vàng thì màu đậm, thơm ngon hơn nhưng lại gây nóng. Với hạt kê tẻ thì mát hơn, nhưng không thơm ngon bằng.

3. Thành phần dinh dưỡng có trong hạt kê

Hạt kê được nhiều người lựa chọn vì giá trị dinh dưỡng dồi dào của nó. Trong 100g hạt có:

• Năng lượng: 1.582 kJ (378 kcal)
• Cacbohydrat: 72,8 g
• Chất xơ: 8,5 g
• Chất béo: 4,3 g
• Chất béo bão hòa: 0,7 g
• Chất béo không bão hòa dạng đơn: 0,8 g
• Chất béo không bão hòa dạng đa: 2,1 g
• omega‑3: 0,1 g
• omega‑6: 2,0 g
• Chất đạm: 11,0 g

Ngoài ra, hạt còn rất giàu vitamin và khoáng chất, như B3, B6, C, Canxi, Sắt, Mangan, Magie, Photpho,…

4. Ăn hạt kê có tốt không?

Tuy không phải nguồn lương thực chính tại Việt Nam, nhưng loại hạt này được sử dụng rất nhiều dưới dạng ngũ cốc dinh dưỡng. Khi ăn, người dùng sẽ nhận được rất nhiều lợi ích sức khỏe như:

4.1. Bổ thận, tráng dương

Với người thận yếu, hoặc mắc các bệnh sinh lý (như xuất tinh sớm, mộng tinh) thì hạt có thể giúp hỗ trợ điều trị rất hiệu quả. Ngoài ra, nó còn giúp bạn cải thiện suy giảm trí nhớ, đau lưng mỏi gối,…

4.2. Tốt cho người tiểu đường

Với những người đang mắc bệnh tiểu đường, việc sử dụng hạt này mang đến rất nhiều lợi ích. Trong hạt có chứa lượng calo thấp, không chứa đường, nên đây là sự lựa chọn hoàn hảo cho người bệnh.

4.3. Cải thiện suy nhược cơ thể

Trong hạt kê giàu vitamin nhóm B, cùng một số vi lượng khác giúp cải thiện tình trạng suy nhược cơ thể. Đặc biệt, những người có cơ thể gầy yếu, hay bị tiêu chảy thì nên dùng loại hạt này để cung cấp dưỡng chất.

4.4. Tăng cường hoạt động cho hệ tiêu hóa 

Kê được dùng làm loại thuốc hữu hiệu cho những người có hệ tiêu hóa kém, do công dụng chính của nó là bổ can thận, kiện tỳ vị. Người bệnh có thể dùng loại hạt này hàng ngày để tăng hiệu quả điều trị.

4.5. Giúp đẹp da

Hạt kê có chứa nhiều vitamin và khoáng chất, khi ăn loại hạt này, người dùng có thể cải thiện làn da của mình. Đặc biệt, các bạn nên ăn hạt mỗi ngày, như vậy sẽ thấy da đẹp lên một cách rõ rệt hơn.

4.6. Giúp lưu thông máu

Ăn hạt kê có thể ngăn ngừa các bệnh liên quan tới tim mạch và quá trình peroxy hóa lipid. Việc thêm loại hạt này vào khẩu phần ăn hàng ngày vừa bổ sung dinh dưỡng, vừa có thể giúp bạn lưu thông máu một cách dễ dàng hơn.

4.7. Bổ não

Trong hạt chứa nhiều menthionine, chất này giúp não bộ hoạt động tốt hơn. Nhờ vậy, bạn có thể tỉnh táo, tập trung cao độ trong quá trình làm việc. Ngoài ra, khi ăn loại hạt này thường xuyên còn giúp tăng cường trí nhớ, ngăn ngừa lão hóa của não bộ.

4.8. Tốt cho chế độ giảm cân

Việc cho loại hạt này vào chế độ ăn giảm cân là rất phù hợp. Do hạt kê có hàm lượng chất béo bão hòa rất thấp, hàm lượng chất xơ cao, nên khi ăn, dễ có cảm giác no lâu và hạn chế thèm ăn. 

4.9. Chữa trị bệnh lỵ

Để chữa trị bệnh lỵ, bạn có thể dùng hạt kê lâu năm nấu thành nước, chắt ra lấy nước để uống. Mỗi ngày, bạn nên uống 1 lần/ngày, dùng liên tục trong 5 ngày sẽ thấy kết quả khả quan.

4.10. Trị nóng trong người

Khi bị nóng trong người, bạn có thể có những biểu hiện như tiểu khô, khô miệng. Để trị được bệnh này chỉ cần dùng hạt kê đem nấu cháo, ăn mỗi ngày để thanh lọc và làm mát cơ thể. 

4.11. Ngăn ngừa thiếu máu

Hạt có hàm lượng chất sắt cao, có tác dụng ngăn ngừa tình trạng thiếu máu. Ngoài ra, vitamin C trong hạt kê còn thúc đẩy quá trình hấp thụ sắt trong máu hiệu quả hơn. 

4.12. Giảm hàm lượng cholesterol xấu

Các axit amin trong hạt giúp tiêu thụ mỡ máu, mỡ trong gan, cũng như ngăn chặn mỡ tích tụ và hình thành trong cơ thể rất tốt. Hạt chứa sắt, kẽm, canxi, phốt pho, leucine và valine giúp giảm lượng cholesterol xấu có trong huyết tương và tăng lượng cholesterol tốt.

5. Hướng dẫn ăn hạt kê đúng cách

Tuy có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng bạn cần biết ăn hạt kê đúng cách để đảm bảo tốt nhất. Một số lưu ý dành cho bạn như:

• Trước khi ăn hạt, cần chế biến bằng cách ngâm hạt kê với nước sạch qua đêm hay để hạt nảy mầm trước khi dùng, nhằm giảm bớt các chất kháng dinh dưỡng có trong hạt như axit phytic
• Không nên ăn hạt kê kèm với hạt hạnh nhân, để tránh gây nên tình trạng nôn hay tiêu chảy

6. Hạt kê trồng ở đâu nhiều nhất?

Hạt kê tồn tại đã từ rất lâu, theo nhiều nghiên cứu cho thấy, nó có nguồn gốc từ Trung Quốc, Ấn Độ và Triều Tiên. Ngày nay, loại hạt này được trồng phổ biến ở Ấn Độ, Nigeria, cũng một số nước ở châu Á, châu Phi khác. Nó dễ dàng thích nghi tại môi trường khắc nghiệt, chống sâu bệnh nên phù hợp sinh trưởng ở những nơi nhiệt độ cao. Tại Việt Nam, cây kê được trồng phổ biến ở một số tỉnh ít mưa, có khí hậu khô nóng, như: Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Trị, Yên Bái, Lai Châu, Sơn La.

7. Cách trồng và chăm sóc cây hạt kê

Để trồng kê được hiệu quả, bạn có thể tham khảo cách trồng và chăm sóc sau:

7.1. Điều kiện đất trồng

Trước khi bắt đầu trồng kê, bạn cần xử lý, loại bỏ hoàn toàn những gì sót lại ở vụ thu hoạch trước (như rễ, gốc, thân, lá tàn) trên mặt đất trước. Sau đó, dùng thuốc bảo vệ thực vật ngăn cỏ dại phát triển. Trong đợt cày bừa cuối, cần bón lót để đất ẩm, tơi xốp.

7.2. Xử lý & phân bổ hạt giống

Để xử lý hạt giống, bạn hãy dùng thuốc trừ sâu và nấm pha loãng. Ngâm hạt trong nước ấm giúp loại bỏ hạt kém chất lượng rồi bắt đầu ủ hạt. Khi hạt mở mắt, tiến hành gieo trồng.

7.3. Cách gieo hạt

Thời điểm gieo hạt thích hợp là cuối mùa xuân, đầu mùa hạ ( tầm tháng 4, tháng 5 âm lịch). Nhiệt độ thích hợp khoảng 20 độ C. Khi gieo, cần gieo hạt theo hàng, mỗi hàng có khoảng cách là 22,5cm, giữa 2 cây trong hàng là 7,5cm.

7.4. Điều tiết phân bón

Bón phân chăm sóc kê được chia như sau: 

• Đợt 1 (cày bừa đợt cuối) – 20kg đạm, 20kg lân/ha và 3.5 tấn phân chuồng (đã qua xử lý)
• Đợt 2 (sau khi gieo hạt từ 30 – 35 ngày) – 40 kg / 1 ha phân ure

Ngoài ra, cần kiểm soát sâu bệnh, cỏ dại trong quá trình cây sinh trưởng và phát triển đến lúc thu hoạch.

Mong rằng Tuổi trẻ và Sắc đẹp đã cung cấp được cho các bạn một số kiến thức nho nhỏ về hạt kê qua bài viết trên. Và đừng quên rằng hãy thêm ngay hạt kê vào khẩu phần ăn mỗi ngày để nâng cao sức khỏe các bạn nhé!