Trong dân gian, củ ấu thường được sử dụng để nấu thành những món ăn ngon. Ngoài ra, chúng còn chứa nhiều thành phần dinh dưỡng và được điều chế thành thuốc có công dụng chữa bệnh cho cơ thể. Để hiểu chi tiết hơn thông tin về loại củ này, mời bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây của Tuổi trẻ và Sắc đẹp nhé!
1. Củ ấu là gì?
Củ ấu hay gọi được gọi là ấu trụi, ấu nước, kỵ thực, lăng thực. Thuộc họ củ ấu, có tên khoa học là Trapa bicornis L. Chúng là cây thủy sinh, xuất hiện nhiều ở vùng Ôn đới Âu – Á và Châu Phi, thường mọc ở vùng nước đọng không sâu quá 5 mét.
Tại Việt Nam, có khoảng 3 loài phổ biến là: ấu trụi (Hải Phòng), ấu gai (Thái Bình) và ấu sừng (Phú Thọ). Thực chất đây là một loại quả, thế nhưng vì chúng phát triển dưới nước, khi già sẽ rụng và vùi xuống bùn nên được gọi là củ.
Cây ấu có thân ngắn, có lông phía ngoài thân, có 2 dạng lá. Lá nổi dài 4 – 5cm, rộng 6 – 7cm, cuống dài 6 – 15cm, phao nổi ở cuống, hình quả trám, mép trên có răng cưa. Lá chìm có phiến lá giảm, xẻ lông chim, có đường gân.
Hoa ấu có sắc trắng, là loại hoa đơn, thường mọc đơn độc ở nách lá. Hoa có 4 lá đài, 4 cánh hoa, 4 nhị bầu trung hai ô, mỗi ô chứa một noãn. Quả ấu có đặc điểm 2 sừng, đầu sừng hình mũi tên do lá phát triển thành, cao khoảng 35mm, dài 2cm, rộng 5cm. Mỗi quả chứa 1 hạt, trong hạt có nhiều bột trắng có thể ăn được.
Cây ấu được trồng nhiều ở trong các ao đầm, có thể gieo bằng hạt hay bằng chồi. Ở Miền Bắc, mùa hoa ấu thường rơi vào tháng 5 – 6, mùa quả vào tháng 7 – 8. Củ ấu chủ yếu dùng để chế biến thành các món ăn, làm bánh hay thường được dùng để làm vị thuốc.
2. Thành phần dinh dưỡng có trong củ ấu
Theo nghiên cứu khoa học, trong củ ấu có khoảng 49% hàm lượng tinh bột, hàng lượng protein chiếm 10,3%. Theo nghiên cứu, thành phần dinh dưỡng khác có trong 100g ấu chín bao gồm:
- 0.19gam
- vitamin B1
- 0.06gam B2
- 9.7gam chất đường các loại
- 0.1gam chất béo
- 0.7mg sắt
- 4.5gam albumin
- 7mg Ca
- 13mg C
- 19mg Mn
- 93mg P
- 1.5mg PP
Ngoài ra, trong củ ấu còn chứa hợp chất AH13 có công dụng hỗ trợ và điều trị chống ung thư. Không những vậy, chúng còn chứa nhiều chất xơ, giúp thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn probiotic, làm sản sinh ra enzyme tiêu hóa đường ruột. Bổ sung củ ấu còn giúp xương chắc khỏe do có canxi và photpho, bổ sung sắt cho người thiếu máu.
Đồng thời, thành phần mangan và magie sẽ làm giảm tình trạng căng thẳng. Để tăng cường hệ thống miễn dịch có kẽm, cùng với đó là thành phần kali giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, huyết áp. Loại củ này còn chứa i-ốt là vi chất tự nhiên giúp ngăn ngừa nguy cơ bướu cổ và các bệnh liên quan đến tuyến giáp. Hàm lượng vitamin B, vitamin C cũng giúp cải thiện và tăng sức đề kháng.
3. Những công dụng tuyệt vời của củ ấu
Trong Đông y, cụ thể theo Bản thảo cương mục của Lý Thời Trân, củ ấu có vị ngọt, tính mát, vào tỳ. Được biết tới có công dụng tiêu thũng, thoát tả, giải độc. Chuyên sử dụng để điều trị các bệnh như kiết lỵ, tiêu chảy hay mang lại sức khỏe tốt hơn với bệnh nhân dạ dày.
Đối với loại củ ấu già còn được xem là có tác dụng kiện tỳ bổ khí. Do vậy, chúng được sử dụng nhiều trong trường hợp như trong chu kỳ kinh nguyệt, bệnh trĩ xuất huyết và dùng cho người có cơ thể bị suy nhược. Bên cạnh đó, ấu trụi còn có công dụng thanh nhiệt, giải độc tố, đặc biệt là đối với gan.
Nếu được nấu chín cùng với nước, ấu trụi còn có khả năng điều trị được bệnh eczema – bệnh chàm (viêm da dị ứng). Bạn có thể thêm thêm một ít nước cốt chanh vào hỗn hợp vừa nấu, sau đó thoa lên vùng da bị nhiễm bệnh của bệnh nhân sẽ thấy tình trạng bệnh thuyên giảm rõ rệt.
Ấu trụi còn đẩy nhanh quá trình làm lành của các vết thương nhiễm trùng do vi khuẩn, giúp kháng khuẩn một cách mạnh mẽ. Đặc biệt có tác dụng loại bỏ đờm, chữa cảm cúm, cảm lạnh. Bổ sung ấu trụi sẽ làm giảm nguy cơ viêm khớp, đau sưng, tấy đỏ do bệnh khớp.
Thân cây của ấu trụi có vị ngọt chát, tính bình, có hiệu quả cao trong việc tiêu viêm, giải độc. Mỗi ngày, bạn chỉ nên sử dụng hàm lượng khoảng 50 – 200 gram dưới dạng nấu canh hoặc ăn sống.
4. Những bài thuốc chữa bệnh từ củ ấu
Không chỉ được biết tới như một loại củ thông thường, ấu trụi còn được nhiều người sử dụng như những bài thuốc dân gian để hỗ trợ điều trị các bệnh thường gặp. Bạn có thể tìm hiểu kỹ lưỡng, sau đó xem xét và cân nhắc bổ sung loại củ này vào trong chế độ ăn thường ngày hoặc sử dụng như một vị thuốc chữa bệnh sao cho đảm bảo sức khỏe.
4.1. Chữa mệt mỏi, mất ngủ
Hiện nay, có rất nhiều người gặp phải tình trạng mất ngủ kéo dài, dẫn tới việc cơ thể mệt mỏi, kiệt quệ khiến năng suất học tập, làm việc giảm sút. Để giải quyết vấn đề này, trong dân gian đã có nhiều bài thuốc cực kỳ hiệu quả từ ấu nước. Bài thuốc với nguyên liệu và cách thức dễ làm, bạn có thể tham khảo để cải thiện tình trạng giấc ngủ của mình.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- Thịt quả ấu: 50 gram
- Địa cốt: 20 gram
- Câu kỷ tử: 10 gram
- Hoàng cầm, cam thảo
Cách thực hiện:
- Đem phần thịt ấu cùng với địa cốt, câu kỷ tử, hoàng cầm, cam thảo sắc thành bát thuốc
- Lưu ý, bạn nên uống đủ 2 lần/ngày, cứ như vậy đều đặn khoảng 1 tuần để đạt kết quả tốt nhất
4.2. Chữa chướng bụng, khó tiêu
Khó tiêu hay đầy hơi, chướng bụng có thể xuất phát từ thói quen ăn uống thiếu khoa học. Nếu không được điều trị triệt để, lâu ngày có thể dẫn tới một số bệnh lý như sỏi thận, sỏi mật, hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng… Dấu hiệu nhận biết là thường đau bụng âm ỉ, buồn nôn, ợ chua, ợ hơi. Bạn có thể áp dụng bài thuốc dân gian từ quả ấu để chữa chứng ăn uống khó tiêu.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- Thịt quả ấu: 50 gram
- Hoài sơn: 16 gram
- Bạch truật: 16 gram
- Sơn tra: 10 gram
- Kê nội kim: 6 gram
- Cam thảo bắc: 3 gram
Cách thực hiện:
- Dùng thịt ấu sắc thuốc uống với các nguyên liệu hoài sơn, bạch truật, sơn tra, kê nội kim và cam thảo bắc
- Sử dụng trong vòng 7 ngày liên tiếp để đạt hiệu quả tốt nhất
4.3. Điều trị bệnh trĩ
Theo các bác sĩ Y học cổ truyền, vỏ của quả ấu đặc biệt có hiệu quả trong việc chữa bệnh trĩ.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- Quả ấu tươi: 500 gram
Cách thực hiện:
- Đem vỏ quả ấu đi rửa sạch với nước, sau đó đem đi phơi khô.
- Tiếp theo, nghiền nhỏ vỏ quả ấu thành bột mịn, bỏ vào lọ để sử dụng dần
- Lưu ý, bệnh nhân nên vệ sinh sạch sẽ và lau khô vùng hậu môn mới được bôi
- Duy trì cách này sẽ khiến búi trĩ nhỏ dần và triệu chứng đau rát sẽ dần biến mất
4.4. Củ ấu chữa giải rượu, cảm nắng
Nếu như gặp phải tình trạng choáng váng do cảm nắng hay say rượu, bạn có thể thử áp dụng cách sao cháy củ ấu để khắc phục chúng.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- Thịt quả ấu tươi: 150-250 gram
Cách thực hiện:
- Bạn có thể ăn trực tiếp phần thịt quả ấu tươi, sau đó từ từ nuốt dần xuống
- Trong trường hợp thấy khó ăn, bạn có thể nghiền nát chúng ra, thêm nước nguội cho dễ uống
4.5. Ấu trụi chữa bệnh dạ dày
Như đã đề cập ở phần trên, ấu trụi còn có công dụng chữa được những bệnh liên quan đến dạ dày. Trong đó, điển hình nhất là bệnh viêm loét dạ dày.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- 30 gram thịt ấu tươi
- 16 gram hoài sơn
- 16 gram táo đỏ
- 10 gram bách cập
- 100 gram gạo nếp
- 20 gram mật ong
Cách thực hiện:
- Nấu tất cả các nguyên liệu đã chuẩn bị, thêm nước vào để nấu thành cháo
- Khi ăn, cho mật ong vào trộn đều
- Ăn đều món cháo này trong vòng 7 ngày để thấy hiệu quả
4.6. Chữa máu cam, kinh nguyệt nhiều
Dùng ấu nước để hỗ trợ chị em phụ nữ trong ngày đèn đỏ hay trẻ em bị nóng trong, chảy máu cam cũng có thể áp dụng bài thuốc này.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- Quả ấu: 250 gram
Cách thực hiện:
- Nấu chín quả ấu trong khoảng 1 tiếng, sau đó ép qua rây lọc lấy nước cốt
- Khi uống có thể cho thêm chút đường để tạo vị ngọt
- Lưu ý, 1 ngày chỉ nên uống 2 lần
4.7. Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư ruột và ung thư tử cung
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- 20-30 gram củ ấu tươi
Cách thực hiện:
- Loại bỏ vỏ quả ấu, sau đó đun thịt quả ấu thành canh cháo
- Chia đều sử dụng 2 lần/ngày
5. Món ăn ngon được chế biến từ củ ấu
Không chỉ hỗ trợ trong việc chữa bệnh, từ quả ấu nước có thể chế biến ra vô vàn các món ăn ngon, hấp dẫn. Bạn có thể tham khảo và lưu về để nấu nướng mời gia đình và bạn bè thưởng thức.
5.1. Món đùi gà hầm củ ấu
Nguyên liệu:
- Quả ấu
- Đùi gà
- Rượu vang trắng
- Hành tây
- Gia vị
Cách làm:
- Sơ chế quả ấu, tách bỏ phần vỏ lấy thịt ấu
- Tiếp theo, rửa sạch đùi gà rồi ướp cùng với muối, hạt tiêu
- Sau đó, chiên qua phần đùi gà ngả vàng là được
- Cho củ và đùi gà đã luộc vào xào cùng với hành tây
- Tiếp đến, thêm rượu vang trắng vào để khử đi mùi tanh của thịt, làm tăng hương vị của món ăn
- Cho thêm nước đến khi gà và quả ấu chín mềm là được
5.2. Món ăn vặt quả ấu chiên giòn
Nguyên liệu:
- Quả ấu
- Bột mì, bột chiên xù
- Trứng gà
- Gia vị
Cách làm:
- Chế biến sạch quả ấu, bỏ phần vỏ ngoài
- Sau đó ướp phần củ ấu với muối và hạt tiêu xay
- Bỏ phần lòng trắng trứng, đánh tan phần lòng đỏ trứng
- Cho dầu vào chảo, lăn quả ấu qua nguyên liệu đã chuẩn bị là bột mì, lòng đỏ trứng và bột chiên xù
- Cuối cùng, chiên quả ấu cho đến khi vàng giòn cả hai mặt là được
5.3. Món chè
Nguyên liệu:
- Quả ấu
- Hạt sen
- Lá nếp
- Thạch dừa
- Nước cốt dừa
- Nước
- Đường cát trắng
Cách làm:
- Luộc quả ấu chín, lấy thịt và bỏ phần vỏ đi
- Luộc chín hạt sen sau đó để nguội
- Rửa sạch lá nếp rồi để ráo nước, sau đó xay mịn và lọc lấy nước
- Khi nước sôi, bỏ đường vào nấu tan rồi cho quả ấu đã luộc cùng hạt sen vào đến khi chín mềm Advertisement
- Đợi chè nguội, cho nước cốt dừa và thạch dừa vào thưởng thức
5.4. Món luộc đơn giản
Đây là một món ăn đơn giản, dễ thực hiện và không tốn nhiều thời gian. Nếu như không có nhiều thời gian để chế biến những món ăn cầu kỳ trên thì bạn có thể luộc quả ấu.
Đầu tiên, bạn hãy ngâm quả ấu vào nước tầm 5 phút, sau đó đem đi rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn. Tiếp theo, chuẩn bị nồi nước lên bếp, bỏ thêm 1 thìa cafe muối tinh khiết vào và đổ số ấu đã rửa sạch vào nấu chung. Bạn chỉ cần luộc trong vòng nửa tiếng với mức lửa vừa là được. Sau cùng, để ráo nước và thưởng thức.
5.5. Nấu canh
Cũng giống như cách món canh khác, củ ấu được coi là một nguyên liệu tuyệt vời dùng để nấu canh trong gia đình. Bạn có thể nấu loại củ này cùng với các món như canh rau củ quả, canh chân giò… Bạn cần ninh nhừ thịt chân giò đến khi chúng tiết ra hết chất ngọt, sau đó cho ấu đã bỏ sạch vỏ vào nồi canh đến khi củ đã nhừ thì bắc ra.
Bạn có thể kiểm tra củ đã chín hay chưa bằng cách chọc đũa vào thân củ. Cuối cùng, bạn hãy cho một chút hành lá thái nhỏ cùng rau mùi và mời cả nhà cùng thưởng thức.
5.6. Siro nước ép củ ấu
Nguyên liệu:
- 250 gram củ ấu
Cách làm:
- Nấu chín số củ trong vòng 1 tiếng, sau đó ép lọc lấy nước cốt
- Tiếp theo, cho thêm đường để nước ép có vị ngọt dễ uống hơn
- Chia làm 2 lần uống trong ngày sẽ rất tốt
5.7. Món bột hồ củ ấu, củ mài
Nguyên liệu:
- Quả ấu nguyên vỏ: 30 gram
- Bột củ mài: 30 gram
Cách làm:
- Nấu nhừ quả ấu, sau đó ép lọc lấy nước
- Tiếp theo, cho bột củ mài vào nồi nấu chung
- Đun đến khi chín thành hồ bột là xong
- Đặc biệt, món này có thể sử dụng cho trẻ em bị tiêu chảy mãn tính sẽ rất tốt
6. Củ ấu bao nhiêu tiền 1 kg?
Bạn có thể dễ dàng tìm kiếm củ ấu ở bất cứ đâu. Chúng được bày bán rất nhiều tại các khu chợ dân sinh hoặc những quán lề đường, đặc biệt xuất hiện nhiều khi vào mùa. Bên cạnh đó, bạn có thể tìm mua loại củ này trên các trang thương mại điện tử lớn và uy tín như Shopee. Giá cho 1kg củ ấu dao động khoảng 25.000 – 40.000 đồng.
7. Mua củ ấu ở đâu ngon nhất?
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số nơi bán củ ấu ngon do Tuổi trẻ và Sắc đẹp cung cấp dưới đây:
- Hệ thống các siêu thị, chợ dân sinh
- Công ty TNHH TM DV GOODPRICE VIỆT NAM: goce.vn
- Đặc sản Lấp Vò – Đồng Tháp: dacsanlapvo.vn
- Ifarmer: ifarmer.vn
- Trang thương mại điện tử Shopee
Bài viết trên đã cung cấp đầy đủ các thông tin về củ ấu. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có được những thông tin hữu ích về loại củ này. Nếu thấy phù hợp, bạn đừng quên bổ sung loại thực phẩm giàu dinh dưỡng này vào bữa ăn dinh dưỡng hàng ngày của gia đình mình nhé!
