Củ gai là một vị thuốc Nam đã không còn quá xa lạ trong dân gian đối với người Việt. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết đến chúng có tác dụng an thai, cầm máu hay làm mát cơ thể ở mẹ bầu. Vậy thực hư công về công dụng này như thế nào, bài viết dưới đây của Tuổi trẻ và Sắc đẹp sẽ cho các bạn biết rõ hơn.
1. Củ gai là củ gì?
Cây gai thường được gọi dưới nhiều cái tên quen thuộc như cây tầm gai, cây tầm ma, cây gai bánh, cây trữ ma… có tên khoa học là Radix Boehmeriae. Cây gai được trồng nhiều nhất tại nước ta ở các tỉnh miền núi Tây Bắc.
1.1. Đặc điểm
Củ gai hay còn gọi là rễ cây gai được biết tới là một loại thảo dược quý được thu hoạch từ cây gai. Đây là một loại thực vật sống lâu năm, mọc tự nhiên với đặc điểm nhận dạng có thân cao khoảng 1,5 – 2 mét. Lá gai có kích thước lớn, phiến lá hình tim, mép hình răng cưa. Mặt dưới của lá gai màu xanh nhạt, có lông phủ gai trắng, mặt trên xanh đậm hơn và không phủ lông gai.
Phần củ có hình trụ hơi cong, chiều dài 8 – 25cm, đường kính 0,8 – 2cm. Vỏ có màu nâu sẫm hoặc nâu xám với nhiều vết nhăn dọc, ngang. Củ gai có mùi nhẹ, ăn vào thấy vị nhạt và thường được thu hoạch sau 6 – 8 năm. Củ gai được sử dụng phổ biến dưới 2 dạng là củ sấy khô hoặc củ tươi. Sử dụng củ gai tươi sẽ mang đến nhiều công dụng tốt đối với sức khỏe bà bầu.
1.2. Phân bố
Hiện nay, cây gai được trồng phổ biến tại nhiều địa phương trên cả nước, đặc biệt xuất hiện nhiều ở vùng núi cao tỉnh Hòa Bình. Mùa thu hoạch của cây gai rơi vào mùa hè hoặc mùa thu, rễ cây có thể để nguyên hay dùng tươi, phơi khô thành trữ ma căn.
2. Củ gai chứa thành phần dinh dưỡng gì?
Từ lá, thân đến rễ cây gai đều có chứa thành phần vitamin, khoáng chất cùng các chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể. Nổi bật phải kể đến như vitamin A, B, C, D, kali, sắt, mangan, photpho, canxi, i-ốt, protein, muối, lưu huỳnh, axit amin, tannin, chất diệp lục, ít chất béo.
Ngoài ra, phần củ còn chứa hàm lượng 0.7% rhoifolin, acid chlorogenic, acid quinic, acid caffeic, acid protocatechic, apigenin dồi dào tốt cho cơ thể phụ nữ mang thai hay chuẩn bị mang thai. Với nguồn dinh dưỡng đó, phần củ của cây được tận dụng để làm nhiều bài thuốc quý.
3. 5+ tác dụng của củ gai mà bạn đã biết
Phần củ sau khi thu hoạch được đem rửa sạch để loại bỏ phần bùn đất bên ngoài, cắt bỏ phần thừa và bảo quản ở dạng khô hoặc tươi. Đặc biệt, cả hai dạng củ này đều có những công dụng tốt cho sức khỏe.
3.1. Dưỡng thai
Trong ba tháng đầu tiên thai kỳ, đây là khoảng thời gian thai nhi còn non yếu nhất. Do đó, việc sử dụng củ gai đun lên lấy nước uống cho các mẹ bầu, cùng với đó là kết hợp ăn uống các chất bổ dinh dưỡng từ tự nhiên sẽ giúp cho thai bám chắc vào thành tử cung. Từ đó, làm cho sức đề kháng và sức khỏe của mẹ bầu tốt hơn.
3.2. Ngừa động thai, dọa sảy thai
Quá trình mang thai của các mẹ bầu nếu xuất hiện dấu hiệu như ra dịch màu đỏ hoặc màu nâu ở âm đạo, nước tiểu có màu đục thì rất có thể đây là sự báo hiệu của động thai. Vì vậy, dùng củ gai có tác dụng an thai sẽ tốt cho các mẹ mang thai, đồng thời kết hợp với uống thuốc bổ để mang lại hiệu quả tốt nhất.
3.3. Hỗ trợ chuyển phôi
Chuyển phôi được biết tới là một trong những giai đoạn quan trọng của quá trình thụ tinh nhân tạo. Thế nên, các mẹ bầu nên sử dụng các bài thuốc từ củ gai trong thai kỳ để giúp việc chuyển phôi diễn ra thuận lợi và đạt tỷ lệ thành công cao hơn. Bên cạnh đó, mẹ nên kết hợp cùng với một chế độ ăn uống khoa học để cơ thể luôn khỏe mạnh.
3.4. Giảm tình trạng đái dắt
Tiểu rắt, són là bệnh lý do nóng trong người hay do viêm nhiễm trực tràng hoặc vùng kín gây nên. Đây không phải bệnh nặng tuy nhiên chúng lại đem tới rất nhiều phiền phức cho người bệnh. Củ gai có công dụng giúp kháng viêm, làm lành những tổn thương trong đường tiết niệu khiến việc đi tiểu dễ dàng hơn.
3.5. Điều trị bệnh trĩ
Sử dụng củ gai để chữa bệnh lòi dom và trĩ cũng đem lại hiệu quá đáng kể. Bởi thành phần trong loại củ này sẽ giúp làm giảm bớt sự căng cứng của tĩnh mạch vùng hậu môn, từ đó giúp hạn chế chảy máu và làm thu nhỏ các búi trĩ. Chúng còn chứa chất xơ giúp bệnh nhân giảm tình trạng táo bón, việc đại tiện cũng vì thế trở nên nhẹ nhàng hơn.
3.6. Ngăn ngừa bệnh xương khớp và tim mạch
Trong Y học cổ truyền, loại củ này được các thầy thuốc khuyên dùng để ngăn ngừa các bệnh về tim mạch. Vì chúng có công dụng “dọn dẹp” những mảng động mạch xơ vữa, làm giảm nồng độ cholesterol và làm giảm huyết áp. Bên cạnh đó, vì chứa tính mát nên củ còn có khả năng đẩy lùi tình trạng nóng trong của cơ thể.
3.7. Nâng cao chất lượng trứng, tinh trùng ở người trưởng thành
Trong củ gai có chứa thành phần acid chlorogenic được coi là những “chiến binh” có khả năng tiêu diệt các loại nấm trú ngụ trong các khu vực nhạy cảm. Ngoài ra, loại axit này còn giúp tăng cường hoạt động của hệ tim mạch, khiến máu được bơm đẩy đến các cơ quan sinh dục dồi dào hơn. Nhờ đó, các cơ quan này sẽ hoạt động hiệu quả và giúp tỷ lệ thụ thai được tăng lên.
4. 10+ bài thuốc chữa bệnh từ củ gai
Theo kinh nghiệm dân gian, việc sử dụng củ gai tươi được xem là có khả năng đáp ứng được nhiều bệnh lý. Với dược tính không độc, có tính hàn sẽ giúp cơ thể tán ứ, tản nhiệt vô cùng hiệu quả. Sau đây là một số bài thuốc hữu hiệu từ loại củ này cho bạn tham khảo.
4.1. Bài thuốc an thai
Có thể nói, thai kỳ là giai đoạn vô cùng nhạy cảm cảm phụ nữ. Lúc này những thay đổi về mặt tâm sinh lý khiến bà bầu gặp phải rất nhiều triệu chứng bất thường. Trong đó, nhiều bà bầu còn gặp tình trạng dọa sảy thai hay động thai. Để ngăn ngừa tình trạng này, mẹ có thể tham khảo bài thuốc sau đây.
Nguyên liệu:
- 20g củ gai tươi
- 10 quả hồng táo
- 100g gạo nếp
Cách thực hiện:
- Bước 1: Đem củ gai tươi đi sắc lấy nước
- Bước 2: Bỏ bã củ đi rồi thêm gạo nếp cùng hồng táo vào nấu thành cháo
- Bước 3: Đun đến khi cháo nhừ thì nếm thêm chút gia vị vừa ăn, sử dụng nhiều lần trong ngày
4.2. Bài thuốc chữa đau bụng, ra huyết ở bà bầu
Trong 3 tháng đầu khi mang thai, đau bụng là tình trạng tương đối phổ biến ở mẹ bầu. Tuy nhiên, nếu triệu chứng này được đi kèm với tình trạng ra huyết thì mẹ bầu không nên chủ quan. Khi gặp phải tình trạng này, bạn có thể tham khảo thêm ý kiến của các bác sĩ để sử dụng bài thuốc dưới đây một cách an toàn, hiệu quả.
Nguyên liệu:
- 48g củ gai tươi
- 12g tía tô
- 12g lá ngải cứu
Cách thực hiện:
- Bước 1: Cho củ gai tươi cùng tía tô, lá ngải cứu vào một cái ấm, thêm nước vào
- Bước 2: Đun trên nền lửa nhỏ khoảng 15 – 20 phút là xong, mỗi ngày dùng 1 thang, sử dụng ngay khi còn ấm
4.3. Bài thuốc chữa tiểu rắt
Theo Đông y, cơ thể bị nóng trong là bị nhiệt, bốc hỏa. Đó là tình trạng chất độc tích tụ lâu ngày gây nên chứng tiểu rắt, tiểu buốt, tiểu nóng. Tình trạng này có thể gặp ở cả nam và nữ, nên bạn có thể tham khảo bài thuốc sau nếu gặp phải tình trạng này.
Nguyên liệu:
- 30g củ gai
- 30g ma đề
- 3 nhánh hành tươi
Cách thực hiện:
- Bước 1: Đem các vị thuốc trên đi rửa sạch cùng với nước, sau đó cho vào ấm sắc cùng nửa lít trước
- Bước 2: Sắc đến khi còn 100ml rồi đem ra sử dụng ngày 1 thang trong khoảng 3 – 5 ngày, lưu ý dùng khi còn ấm để đạt kết quả tốt nhất
4.4. Bài thuốc chữa đau bụng do động thai ở bà bầu
Động thai là một dấu hiệu điển hình của tình trạng dọa sảy gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi. Mẹ có thể áp dụng bài thuốc với một vài nguyên liệu đơn giản sau đây.
Nguyên liệu:
- 4g củ gai khô
- 4g cành tía tô
Cách thực hiện:
- Bước 1: Đem củ gai cùng tía tô sắc cùng với 400ml nước trên nền lửa nhỏ đến khi cô còn 100ml
- Bước 2: Sử dụng thuốc khi còn ấm, nếu xuất huyết thì bạn chỉ cần cho thêm 10g lá huyết dụ vào sắc cùng là được
4.5. Bài thuốc chữa sa tử cung
Sa tử cung là hiện tượng thường xảy ra ở phụ nữ sau khi mang thai. Dưới đây là bài thuốc chữa sa tử cung bằng phương pháp dân gian từ củ gai vừa an toàn lại hiệu quả.
Nguyên liệu:
- 30g củ gai khô
- 600ml nước
Cách thực hiện:
- Bước 1: Đem vị thuốc sắc với 600ml nước trong khoảng 10 phút
- Bước 2: Chia thuốc uống thuốc làm nhiều lần trong ngày, mỗi ngày 1 thang, duy trì liên tục trong khoảng 3 – 4 ngày để thấy hiệu quả
4.6. Bài thuốc trị mụn, nhọt bị mưng mủ
Mụn nhọt bị tình trạng nhiễm trùng ở các nang lông, thường lan rộng ra vùng da xung quanh. Hãy áp dụng ngay bài thuốc từ dưới đây để khắc phục tình trạng mụn nhọt sớm bạn nhé.
Nguyên liệu:
- Củ gai
- Rễ vông vang
Cách thực hiện:
- Bước 1: Đem rễ vông vang và củ gai với lượng bằng nhau rửa sạch rồi giã nát
- Bước 2: Dùng hỗn hợp thuốc đắp lên vùng da bị mưng mủ, duy trì khoảng 1 – 2 ngày sẽ thấy tình trạng giảm hẳn
4.7. Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh phong thấp
Bệnh phong thấp gây nên tình trạng đau nhức, sưng tấy, cứng khớp khiến việc cử động gặp khó khăn. Sử dụng bài thuốc Đông y từ củ gai dưới đây có thể giúp bạn đẩy lùi triệu chứng bệnh.
Nguyên liệu:
- 50g củ gai
- 1 lít rượu trắng
Cách thực hiện:
- Bước 1: Cho củ gai vào bình thủy tinh ngâm với rượu trắng trong vòng 7 ngày
- Bước 2: Sau 7 ngày lấy ra sử dụng, mỗi lần dùng 10ml uống trực tiếp, mỗi ngày 2 lần
4.8. Bài thuốc chữa tê mỏi tay, chân
Tê mỏi chân tay là tình trạng rối loạn ở các cơ bắp, mô mềm xung quanh dây chằng và gân. Dưới đây là bài thuốc giúp bạn khắc phục tình trạng này.
Nguyên liệu:
- 15 – 20g củ gai khô
- 1 lít nước
Cách thực hiện:
- Bước 1: Cho củ gai khô đem sắc cùng với 1 lít nước đến khi cô còn 500ml
- Bước 2: Sử dụng ngay khi thuốc còn nóng, chia thành nhiều lần uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang
4.9. Bài thuốc điều trị tiểu tiện đỏ
Tiểu tiện đỏ là tình trạng xuất hiện máu trong nước tiểu, nếu để lâu sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến tình trạng sức khỏe. Bạn hãy thử ngay bài thuốc đơn giản dưới đây để khắc phục tình trạng này nhé.
Nguyên liệu:
- 20g củ gai
- 10g cát căn
- 15g nhân trần
- 20g lá cây cối xay
Cách thực hiện:
- Bước 1: Cho cát căn, củ gai, nhân trần sắc cùng với 400ml nước, đun trên nền lửa nhỏ
- Bước 2: Đun xong để nguội bớt rồi uống, sử dụng mỗi ngày 1 thang, duy trì trong khoảng 5 – 7 ngày để thấy hiệu quả
4.10. Bài thuốc chữa nước tiểu màu trắng đục
Nước tiểu màu trắng đục là dấu hiệu của bệnh liên quan đến đường tiết niệu hoặc do một số nguyên nhân khác. Bạn hãy thăm khám bác sĩ để xác định nguyên nhân và sử dụng những bài thuốc phù hợp.
Nguyên liệu:
- 30g củ gai
- 16g cây trinh nữ
- 16g đinh lăng
- 16g thương nhĩ tử
- 20g rau dừa nước
- 20g thổ phục linh
Cách thực hiện:
- Bước 1: Đem tất cả các vị thuốc trên rửa sạch rồi sắc với nửa lít nước đến khi còn 100ml
- Bước 2: Để thuốc nguội bớt rồi uống khi còn ấm, mỗi ngày 1 thang, kiên trì sử dụng khoảng 3 – 5 sẽ thấy hiệu nghiệm
4.11. Bài thuốc trị rụng tóc
Rụng tóc là một trong những dấu hiệu điển hình của bệnh lý liên quan đến tuyến giáp. Do đó, bạn cần đi khám để biết được nguyên nhân dẫn đến tình trạng này hay bạn cũng có thể áp dụng bài thuốc từ dân gian an toàn dưới đây.
Nguyên liệu:
- Củ gai tươi (khô)
- 1 lít nước
Cách thực hiện:
- Bước 1: Chuẩn bị củ gai tươi hoặc khô với lượng vừa đủ đem sắc cùng 1 lít nước
- Bước 2: Để nguội hoặc uống nóng thay cho nước trà hàng ngày sẽ rất tốt
5. Hướng dẫn sử dụng củ gai tươi
Củ gai tươi là một loại thảo dược lành tính, chúng tồn tại ở dưới dạng củ, hình dáng bên ngoài giống với củ sắn. Loại củ này khá phổ biến nên cũng có rất nhiều cách chế biến bổ dưỡng khác nhau như nướng, luộc, sắc thành nước uống, kết hợp với nhiều loại thực phẩm để tạo ra nhiều món ăn ngon và bổ dưỡng.
6. Uống củ gai nhiều có tốt không?
Theo một số lương y cho biết, vì loại củ này có chứa tính hàn nên bạn chỉ sử dụng với liều lượng 1 – 3 ngày là phải dừng. Đối với phụ nữ mang thai sử dụng loại dược liệu này quá mức cho phép có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và thai nhi, thậm chí còn dẫn đến tình trạng dọa sảy thai.
Còn đối với những bệnh nhân mắc chứng tỳ, vị hư, đi ngoài thì không nên sử dụng. Ngoài ra, để sử dụng vị thuốc này một cách an toàn và hiệu quả nhất, bạn cần tham khảo trước ý kiến từ các bác sĩ, lương y.
7. Lưu ý khi sử dụng củ gai
Mặc dù không thể phủ nhận những giá trị cũng như thành phần dinh dưỡng mà loại củ này đem lại đối với sức khỏe. Tuy nhiên, bạn vẫn cần phải thận trọng khi sử dụng loại dược liệu này.
Trong trường hợp không phải các bệnh lý do nhiệt thì bạn không nên sử dụng chúng bởi chúng có thể gây ra tình trạng ngứa nếu được dùng trực tiếp. Ngược lại, nếu đã được qua chế biến bằng cách nấu chín hay sắc nước thì tình trạng ngứa cũng không còn nữa.
Dược liệu trong củ gai không độc nhưng lại có tính hàn, vì thế bạn không nên sử dụng trong trường hợp hư hàn hay dùng trong một thời gian dài. Phụ nữ đang mang thai muốn sử dụng vị thuốc với mục đích an thai, dưỡng huyết cần cẩn trọng và dùng đúng liều lượng để tránh phản tác dụng.
8. Củ gai bao nhiêu tiền? Giá bao nhiêu?
Hiện nay, trên thị trường đang bán củ gai tươi với giá dao động khoảng từ 150.000 – 170.000 đồng/kg, với củ gai khô là từ 180.000 – 500.000 đồng/kg. Giá thành của củ có thể khác nhau, phụ thuộc vào từng chất lượng củ và từng nơi bán.
Để mua được củ gai đảm bảo chất lượng, bạn có thể mua trực tiếp tại các tỉnh như Thanh Hóa, Nam Định, Hải Dương… bởi đây là những địa phương chuyên trồng củ gai. Hoặc bạn cũng có thể tìm mua loại củ này tại những phòng khám Y học cổ truyền, các thương hiệu bán dược liệu uy tín để tránh mua phải hàng kém chất lượng.
9. Hướng dẫn cách bảo quản củ gai
Để củ luôn trong trạng thái tươi ngon, giữ được nhiều dưỡng chất bạn cũng cần chú trọng đến khâu bảo quản. Đối với củ gai, bạn nên dùng tới đâu rửa tới đó và không nên rửa tất cả số củ cùng một lúc để giữ được độ tươi của chúng.
Phần chưa dùng tới bạn hãy lấy giấy báo bọc kín lại, sau đó cho vào ngăn mát tủ lạnh bảo quản. Tuyệt đối tránh bảo quản củ ở ngăn cấp đông của tủ lạnh, khi để trong ngăn mát cần tránh nơi phả khí trực tiếp vì điều này sẽ khiến củ nhanh hỏng hơn.
Trên đây là bài viết của Tuổi trẻ và Sắc đẹp về củ gai. Hy vọng với bài viết, bạn có thể nắm rõ hơn những thông tin cơ bản của loại củ này. Bạn hãy thường xuyên cập nhật những bài viết mới nhất của chúng tôi để biết thêm nhiều thông tin hữu ích chăm sóc cho cả gia đình nhé!
