Củ bình vôi được coi là vị thuốc chữa được nhiều bệnh trong Đông y. Mặc dù khá phổ biến trong dân gian, tuy nhiên rất ít người nắm được tác dụng của loại củ này cũng như thông tin về chúng. Chính vì vậy, bài viết sau đây của Tuổi trẻ và Sắc đẹp sẽ gửi đến bạn một số thông tin hữu ích về loại thảo dược này.
1. Củ bình vôi là gì?
Củ bình vôi hay còn có tên gọi khác là củ một hay củ mối trôn, bồng bềnh, ngải tượng… Chúng có tên khoa học là Stephania Glabra (Roxb.) Miers, thuộc họ thực vật Tiết dê. Trong dân gian, củ một được coi là một loại thảo dược rất tốt cho sức khỏe con người.
Lý do người ta gọi tên là “bình vôi” bởi vì củ có hình dáng rất giống chiếc bình đựng vôi. Thông thường, củ có phần vỏ ngoài màu đen, kích thước lớn, có vị đắng pha chút vị ngọt nhẹ. Đặc biệt khi chín củ màu đỏ, hình dạng cầu, hạt của củ có dạng móng ngựa.
2. Tổng quan về củ bình vôi
Cây bình vôi là loại cây dây leo, có màu xanh, độ cao khoảng 2 – 6m, thường sống lâu năm. Thân cây nhẵn và, hơi xoắn, có phần lá cây mọc so le nhau. Củ xù xì và có bộ rễ màu nâu đen nặng tới 50kg. Cây có đặc điểm rất ưa ánh sáng, mọc chủ yếu ở độ cao từ vài chục mét tới hàng trăm mét. Cây bình vôi có mặt ở một số quốc gia Châu Á như Malaysia, Lào, Ấn Độ, Trung Quốc. Tại nước ta, cây bình vôi xuất hiện nhiều ở vùng núi đá vôi phía Bắc: Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang, Hòa Bình, Lai Châu…
3. Phân loại củ bình vôi
Trong tự nhiên, cây (củ) bình vôi có hình dáng bên ngoài khá độc đáo. Tùy thuộc vào mỗi khí hậu, địa hình mà cây sẽ cho ra hình dáng khác nhau. Vì thế, việc củ bình vôi có mấy loại được rất nhiều người quan tâm.
Ở Việt Nam, có 3 loại bình vôi chủ yếu đó là stephania cephalantha, stephania kwangsiensis và stephania rotund. Ba loại này đều có đặc điểm bên ngoài và cấu tạo bên trong giống nhau.
4. Thành phần được liệu có trong củ bình vôi
Các nhà nghiên cứu đã phân tích và chỉ ra rằng trong cây bình vôi có chứa nhiều thành phần hóa học, dược liệu quan trọng. Đó chính là alcaloid (1%), bao gồm:
- Cepharanthin
- Rotundin
- L-tetrahydropalmatin
- Roemerin
Bên cạnh đó, Alcaloid có trong củ bình vôi còn chứa hàm lượng lớn acid hữu cơ, đường và tinh bột. Nếu bạn chưa biết thì đây đều là các chất mà cơ thể cần mỗi ngày để có thể duy trì một cơ thể khỏe mạnh.
5. Những tác dụng của củ bình vôi
Trong Y học cổ truyền, cây bình vôi được xem là một loại dược liệu tự nhiên và có thể đem tới nhiều công dụng, đặc biệt là đối với sức khỏe con người. Trong loại củ này có chứa nhiều thành phần có lợi mà cơ thể cần để giúp duy trì một sức khỏe tốt.
5.1. Tác dụng giúp an thần
Theo kết quả nghiên cứu trên tạp chí Y học Anh vào 2006, cây bình vôi có tác dụng an thần và gây ra cơn buồn ngủ. Bên cạnh đó, lượng lớn chất L – tetrahydropalmatin có trong củ bình vôi sẽ giúp kích thích an thần, được sử dụng phổ biến trong y học. Ngoài ra, loại chất này còn có công dụng giúp bạn duy trì giấc ngủ, làm hạ huyết áp, hạ nhiệt độ cơ thể, chống suy nhược, rối loạn tâm thần.
5.2. Hỗ trợ các bệnh đường tiêu hóa
Hoạt chất Rotundin trong cây bình vôi cũng có tác dụng làm giảm đau bụng trong trường hợp viêm loét dạ dày tá tràng. Hoạt chất Cepharanthin có công dụng làm tăng cường tuần hoàn, từ đó giúp các tổn thương ở đường tiêu hóa nhanh chóng hồi phục.
Chất này còn giúp tăng sản xuất bạch cầu, tăng khả năng miễn dịch của cơ thể. Đồng thời có tác dụng tốt đối với các tình trạng như viêm đường ruột, bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm độc, lỵ tả…
5.3. Điều trị bệnh Gút
Thành phần Cepharanthin có khả năng tăng cường bạch cầu, hệ miễn dịch và làm giảm tình trạng viêm khớp, kết hợp với rotundin sẽ làm thuyên giảm tình trạng đau nhức xương khớp. Vì vậy, củ một được sử dụng như một loại thuốc để hỗ trợ điều trị bệnh Gout.
5.4. Chữa trị các chứng bệnh hô hấp
Chất rotundin trong củ một sẽ làm giảm tình trạng ho hen bằng cách ức chế hệ thần kinh, từ đó làm giảm sự co thắt cơn hen. Do chứa cepharanthin nên sẽ làm tăng sinh tế bào bạch cầu, đại thực bào. Tạo sức đề kháng, tác động tốt trong điều trị viêm phổi hay các bệnh hô hấp khác.
6. Các bài thuốc chữa bệnh về củ bình vôi
Nhờ có nhiều tác dụng quý mà bình vôi được dùng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh cũng như trong cuộc sống hàng ngày. Sau đây là một vài bài thuốc được dân gian truyền lại dùng để chữa bệnh, đem lại hiệu quả cao.
6.1. Hỗ trợ điều trị mất ngủ
Mất ngủ đang vô hình trở thành nỗi ám ảnh của rất nhiều người. Tình trạng mất ngủ kéo dài sẽ làm cho cơ thể không còn minh mẫn và kém tỉnh táo, khiến hiệu suất học tập và làm việc giảm sút. Nếu bạn đang gặp phải vấn đề này, hãy áp dụng công thức bài thuốc sau để cải thiện giấc ngủ nhé.
Nguyên liệu:
- Bình vôi: 12 gram
- Lạc tiên: 12 gram
- Vông nem: 12 gram
- Liên tâm: 6 gram
- Cam thảo: 6 gram
Thực hiện: Sắc thành thuốc, uống đều đặn mỗi ngày 1 lần.
6.2. Điều trị viêm họng, viêm phế quản, viêm đường hô hấp
Để cải thiện tình trạng ho khan, ho có đờm, viêm phế quản, hen suyễn… nhiều người thường tìm tới loại thảo dược bình vôi chữa trị. Bài thuốc từ dược liệu quý này sẽ đem đến sự cải thiện sức khỏe mà không cần phải dùng tới thuốc Tây.
Nguyên liệu:
- Bình vôi: 12 gram
- Huyền sâm: 12 gram
- Cát cánh: 12 gram
Thực hiện: Sắc thành nước, uống 1 lần/ngày.
6.3. Chống suy nhược thần kinh
Suy nhược thần kinh là bệnh lý tiềm ẩn nhiều những nguy hiểm hay gặp các vấn đề tổn thương. Sử dụng các bài thuốc từ bình vôi sẽ giúp giảm nhanh các triệu chứng, ngăn ngừa các biến chứng khác từ căn bệnh này.
Nguyên liệu:
- Bình vôi: 12 gram
- Câu đằng: 12 gram
- Viễn chí: 12 gram
- Thiên ma: 12 gram
Thực hiện: Sắc lấy nước uống, mỗi ngày 1 lần để đạt hiệu quả tốt nhất.
6.4. Chữa trị viêm loét, đau dạ dày
Tình trạng đau dạ dày hay viêm loét dạ dày là 2 bệnh lý rất nguy hiểm, nếu không chữa trị kịp thời sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe. Trong Đông y, cây bình vôi được biết tới có công dụng làm xoa dịu các tổn thương và giúp cải thiện các bệnh được tiêu hóa vô cùng hiệu quả.
Nguyên liệu:
- Bình vôi: 12 gram
- Dạ cẩm: 12 gram
- Khổ sâm cho lá: 12 gram
- Xa tiền tử: 12 gram
Thực hiện: Sắc thành bát nước, ngày uống 1 lần.
6.5. Chữa bệnh Gout
Bệnh Gout được liệt kê vào một trong những căn bệnh rất khó chữa, khiến nhiều bệnh nhân phải chịu nhiều đau đớn. Để điều trị dứt điểm không gây tái phát, bệnh nhân phải kết hợp nhiều chế độ sinh hoạt, ăn uống hợp lý. Và bài thuốc sau có khả năng giúp hỗ trợ và làm thuyên giảm tình trạng bệnh.
Nguyên liệu:
- Bột tán từ củ bình vôi khô: 2 – 3 gram
Thực hiện: Pha bột với nước ấm, uống ngày 2 lần, kiên trì sử dụng hàng ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
6.6. Ngâm rượu bình vôi tốt cho sức khỏe
Bạn có thể đem củ bình vôi đi ngâm rượu uống bồi bổ khí huyết rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, loại rượu này chỉ ưu tiên sử dụng cho nam giới, hạn chế dùng cho người lớn tuổi, phụ nữ sau sinh và trẻ nhỏ để tránh gây hại cho sức khỏe.
Nguyên liệu:
- 5 lít rượu trắng 40 độ
- Củ một phơi khô
Thực hiện: Ngâm theo tỉ lệ 1:5, 1kg củ một khô với 5 lít rượu. Ngâm ít nhất 20 ngày là dùng được. Tốt nhất, nên sử dụng 3 – 4 lần/ngày, mỗi chén khoảng 30ml.
6.7. Sắc củ một khô
Uống nước từ bình vôi khô hàng ngày có thể cải thiện một số triệu chứng như đau đầu, mất ngủ, suy nhược hiệu quả. Bài thuốc này phù hợp với nhiều đối tượng, từ trẻ nhỏ tới sản phụ sau sinh mà không gây tác dụng phụ nào.
Nguyên liệu:
- Củ một khô: 3 – 6 gram
- 1 lít nước sạch
Thực hiện: Sắc khoảng 20 – 25 phút, khi còn khoảng 500ml thì tắt bếp. Nên uống vào buổi sáng khi ngủ dậy và trước khi đi ngủ. Uống khi còn ấm.
7. Giá tiền mua củ bình vôi? Mua ở đâu?
Trên thị trường, 1kg củ bình vôi tươi được bán với giá dao động từ 70.000 – 100.000 đồng tùy nơi. Đối với loại củ đã được phơi khô được bán với giá khoảng 170.000 – 200.000 đồng/kg. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số địa chỉ mua bình vôi uy tín sau:
- Sàn thương mại điện tử Shopee, Tiki, Lazada
- Nhà thuốc Đông y
- Bệnh viện Y học cổ truyền
- Dược liệu Hòa Bình
- Thảo dược Đại Việt
Để chữa bệnh tốt nhất bằng loại thảo mộc này, bạn nên kết hợp cùng với chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học mới đem lại sức khỏe ổn định. Hy vọng với những chia sẻ trong bài viết trên của Tuổi trẻ và Sắc đẹp đã giúp bạn có thông tin hay và bổ ích về củ bình vôi.
