Quả nhãn – vị thuốc Đông y với 10 tác dụng đặc biệt cho sức khỏe

Nguyễn Mai 244
Quả nhãn là một loại trái cây nhiệt đới ngon, ngọt đặc trưng. Tại nước ta, nhãn trở thành cây trồng ăn quả với đa dạng các giống khác nhau. Không chỉ là thức quả được nhiều người ưa thích, trái nhãn còn mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng cho sức khỏe.

1. Giới thiệu về quả nhãn

Quả nhãn là loại trái cây quen thuộc với mỗi người dân Việt Nam. Mặc dù ai cũng một lần trong đời đã từng ăn nhãn nhưng vẫn có rất nhiều người chưa biết rõ hết về loại trái cây này.

1.1. Đặc điểm của quả nhãn

Quả nhãn còn được biết đến với biệt danh “long nhãn” nghĩa là “mắt rồng” nhờ cấu trúc đặc biệt. Theo đó, quả có dạng hình tròn với kích thước nhỏ nhắn chỉ bằng trứng chim cút. Bên ngoài là lớp vỏ màu nâu, hơi sần sùi, tùy theo giống cây mà phần vỏ có độ dày, mỏng khác nhau. Thịt quả nhãn màu trắng trong, bao bọc hạt nhãn tròn nhỏ đen láy. Khi ăn có vị ngọt, giòn dai và hương thơm đặc trưng. 

Quả nhãn có hình tròn với bề mặt có nếp nhăn và màu nâu
Quả nhãn có hình tròn với bề mặt có nếp nhăn và màu nâu

1.2. Phân loại nhãn

Tại Việt Nam hiện nay, có một số loại nhãn phổ biến, được nhiều người ưa chuộng như sau:

– Nhãn lồng: Quả to, vỏ màu nâu nhạt, cùi dày và hạt nhỏ, khi ăn vị ngọt đậm và hương thơm ngào ngạt, là loại nhãn nổi tiếng tại Hưng Yên

– Nhãn tiêu da bò: Loại nhãn miền Tây có quả nhỏ, vỏ màu vàng mỏng, cùi dày và trong, hương thơm thanh mát được nhiều người ưa thích

– Nhãn xuồng cơm vàng: Đặc sản Vũng Tàu với quả có dạng hình xuồng, màu vàng da bò, thịt hơi ngả vàng, ăn có vị ngọt, thơm, giòn, ngon, hấp dẫn

– Nhãn đường phèn: Loại nhãn ngon không kém nhãn lồng được trồng nhiều ở Hưng Yên, khi chín phần cơm ngả sang màu vàng, ruột đỏ, ăn có vị ngọt và thơm

– Nhãn Hương Chi: Loại nhãn nổi tiếng với quả to, vỏ mỏng, hạt nhỏ, cơm dày, khi ăn thấy rất giòn, ngọt và thơm, đây cũng là loại quả nổi tiếng ở Hưng Yên

– Nhãn tím: Quả có màu sắc lạ mắt, kích thước nhỏ, vỏ màu tím hồng, cơm dày, vị ngọt thanh mát và mùi hương thơm dịu nhẹ, là loại trái cây làm mưa làm gió tại miền Tây những năm gần đây

– Nhãn cùi: Quả hình cầu hơi dẹt, vỏ mỏng, cùi dày, hương thơm tựa nhãn lồng, vị ngọt giống nhãn đường phèn

1.3. Nguồn gốc của cây nhãn

Hiện nay, nguồn gốc của cây nhãn vẫn chưa được xác thực. Một số tài liệu cho rằng, cây nhãn xuất xứ từ Ấn Độ, một số lại khẳng định cây nhãn đầu tiên được tìm thấy ở Trung Quốc. Tuy nhiên, dù có nguồn gốc từ đâu, chúng cũng đang là một loại trái cây thông dụng ở Châu Á. Nhờ sức sống mãnh liệt, khả năng thích nghi tốt, cây nhãn đã có mặt ở nhiều quốc gia trong khu vực này.

1.4. Cây nhãn phân bố ở đâu

Tại Việt Nam, vùng trồng nhãn nổi tiếng nhất chính là tỉnh Hưng Yên với đặc sản nhãn lồng tiến vua. Bên cạnh đó, tỉnh cũng có những giống nhãn ngon khác như hương chi, đường phèn,… Ngoài ra, các giống nhãn nổi tiếng cũng được trồng số lượng nhiều ở các tỉnh Vũng Tàu, Bến Tre, Sơn La,…

Các tỉnh phía Bắc là nơi có diện tích trồng nhãn lớn nhất tại nước ta 
Các tỉnh phía Bắc là nơi có diện tích trồng nhãn lớn nhất tại nước ta

1.5. Mùa thu hoạch nhãn

Hàng năm cây nhãn sẽ cho thu hoạch vào 3 đợt. Đợt đầu là nhãn thu sớm, vào khoảng tháng 7 dương lịch. Lúc này, nhãn vẫn còn non, cùi mỏng và chưa mọng nước, vị ngọt dịu nhẹ. Đợt thứ 2 là chính vụ, vào tháng 9 dương lịch, quả vừa chín tới, cùi dày, mọng nước, rất ngọt và thơm. Cuối cùng là đợt 3, người nông dân sẽ thu nốt số nhãn ra hoa muộn còn sót lại vào tháng 10. Tuy nhiên, quả lúc này đã “quá nước” ăn không còn ngọt và thơm như đợt 2.

2. Thành phần dinh dưỡng không ngờ từ quả nhãn

Quả nhãn tuy nhỏ bé nhưng lại chứa đa dạng các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể với hàm lượng dồi dào. Cụ thể, trong mỗi quả đều chứa protein, carbohydrate, lipid, chất xơ, canxi, sắt, mangan, magie, photpho, natri, đồng, niacin, vitamin B và C. Đặc biệt, trong nhãn chứa 2 loại đường tự nhiên gồm saccarozơ và glucozơ, giúp bổ sung năng lượng lành mạnh cho cơ thể.

Trái nhãn có vị ngọt cung cấp nhiều chất xơ, khoáng chất và vitamin C
Trái nhãn có vị ngọt cung cấp nhiều chất xơ, khoáng chất và vitamin C

3. 10 lợi ích mà quả nhãn đem lại đối với sức khỏe

Trong Đông y, nhãn không chỉ là một loại trái cây mà long nhãn sấy khô còn là một vị thuốc điều trị bệnh hiệu quả. Sử dụng long nhãn giúp an thần, dưỡng huyết, bổ não, điều trị suy nhược cơ thể,… Cụ thể từng lợi ích mà cơ thể nhận được từ trái nhãn sẽ được trình bày chi tiết dưới đây.

3.1. Làm đẹp da

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, cứ 100g cùi nhãn sẽ cung cấp đến 84mg vitamin C. Con số này gần đạt đủ yêu cầu tiêu thụ vitamin C tối thiểu hàng ngày đối với người trưởng thành. Lượng vitamin C đi vào cơ thể nhanh chóng ức chế sự phát triển của hắc sắc tố gây hại Melanin. Từ đó tiêu diệt các tế bào nám, tàn nhang và nuôi dưỡng da trắng sáng từ sâu bên trong. Đồng thời, vitamin C trong quả nhãn cùng giúp tăng cường sản sinh collagen, chống lão hóa hiệu quả.

3.2. Giảm stress, ngăn bệnh trầm cảm

Lượng đường tự nhiên trong quả nhãn có khả năng giúp não bộ được thư giãn. Bên cạnh đó khi cơ thể hấp thụ đường tự nhiên từ nhãn còn có tác dụng tăng cường chức năng vốn có của dây thần kinh. Do đó có thể nhận thấy tinh thần được nâng cao rõ rệt để giúp làm việc năng suất hơn ngay sau khi ăn nhãn. Đồng thời, các dược chất trong quả này cũng có tác dụng giúp ngủ ngon, ngủ sâu giấc. Trà long nhãn theo đánh giá từ giới y học cổ truyền được xem bài thuốc giúp người uống chữa khỏi chứng mất ngủ hoặc tình trạng suy nhược thần kinh. 

Theo nghiên cứu việc ăn nhãn giúp giảm stress và chống trầm cảm 
Theo nghiên cứu việc ăn nhãn giúp giảm stress và chống trầm cảm

3.3. Tăng cường hệ miễn dịch

Như đã liệt kê ở trên, quả nhãn chứa hàm lượng vitamin C rất lớn, vì vậy cho khả năng tiêu diệt vi khuẩn vượt trội. Bên cạnh đó, các thành phần dinh dưỡng khác trong quả nhãn đóng vai trò cung cấp dưỡng chất cho tế bào miễn dịch khỏe mạnh. Bổ sung nhãn vào chế độ ăn hàng ngày giúp bạn xây dựng hàng rào miễn dịch chất lượng hơn. Từ đó tăng sức đề kháng và giúp cơ thể dễ dàng chống lại các bệnh truyền nhiễm như cảm lạnh, cảm cúm,…

3.4. Giảm nguy cơ ung thư

Ung thư được xem là căn bệnh thế kỷ, với tỉ lệ tử vong cao. Khi các tế bào trong cơ thể bị suy yếu, tổn thương, chúng có nguy cơ chuyển hóa thành ung thư rất lớn. Nhiều nhà khoa học nhận định, dưỡng chất trong nhãn có khả năng chữa lành tế bào tổn thương. Đồng thời, chúng bảo vệ tế bào an toàn trước những gốc tự do gây hại, tránh được nhiều căn bệnh ung thư đáng sợ.

3.5. Ngăn ngừa thiếu máu

Theo tài liệu dinh dưỡng cho thấy, ăn 100g long nhãn sẽ tương đương với bổ sung 5mg. Con số này chiếm 62% yêu cầu tiêu thụ sắt hàng ngày của nam giới và 28% với nữ giới. Trong đó, sắt đóng vai trò kích thích sản xuất tế bào hồng cầu và hỗ trợ tuần hoàn. Bổ sung lượng sắt hợp lý sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng thiếu máu, đặc biệt ở phụ nữ mang thai và vận động viên thường xuyên phải tập luyện cường độ cao.

3.6. Cải thiện thị lực

Các nghiên cứu chỉ ra, trong nhãn chứa hoạt chất riboflavin. Chất này có tác dụng giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt, đặc biệt là đục thủy tinh thể. Đồng thời, nhãn chứa nhiều vitamin và các khoáng chất quan trọng như vitamin A, C và E, chì, kẽm giúp cải thiện sức khỏe mắt và giảm rối loạn thị giác.

Ăn nhãn giúp cải thiện sức khỏe tổng quát, bao gồm cả vấn đề thị lực
Ăn nhãn giúp cải thiện sức khỏe tổng quát, bao gồm cả vấn đề thị lực

 3.7. Bảo vệ tim mạch

Quả nhãn là một trong số ít những trái cây chứa lượng kali dồi dào. Khoáng chất này đóng vai trò là một chất giãn mạch. Chúng giúp nâng cao độ đàn hồi ở thành mạch, giải phòng căng thẳng trong mạch máu. Thông qua đó có thể giảm huyết áp xuống mức ổn định, bảo vệ hệ thống tim mạch. 

3.8. Phòng ngừa bệnh mãn tính

Cơ thể mỗi người đều có cơ chế giải phóng các gốc tự do khi gặp căng thẳng. Điều này gây ra những tổn thương tế bào bên trong và theo thời gian sẽ hình thành nhiều bệnh mãn tính nghiêm trọng. Trái nhãn có khả năng ức chế gốc tự do nhờ sở hữu các chất chống oxy hóa, từ đó giúp cơ thể phòng tránh nhiều bệnh mãn tính nguy hiểm.

3.9. Hỗ trợ tiêu hóa

Phần thịt nhãn vốn chứa lượng chất xơ cao. Khi đi vào cơ thể, chúng thúc đẩy nhu động ruột, ngăn ngừa các triệu chứng táo bón, khó tiêu đầy bụng. Đồng thời, chất xơ trong quả này cũng đóng vai trò là nguồn dinh dưỡng cho hệ vi sinh vật đường ruột. Khi lợi khuẩn đường ruột khỏe mạnh, chúng sẽ bảo vệ hệ tiêu hóa trước nguy cơ mắc các bệnh lý về dạ dày, tá tràng, ruột kết,…

3.10. Tăng sức khỏe xương

Theo các chuyên gia, nhãn chứa nhiều đồng và canxi – 2 khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của xương. Ở trẻ em, nhãn giúp hoàn thiện hệ thống xương nhanh chóng, giúp xương dẻo dai và chắc khỏe. Tại độ tuổi trưởng thành, ăn nhãn giúp tăng chiều cao hiệu quả. Và khi về già, nhãn có thể ngăn ngừa bệnh loãng xương.

4. Ăn quả nhãn nhiều có tốt không?

Việc ăn nhãn được xem là một phần của chế độ ăn khoa học và cân bằng, tuy nhiên ăn quá nhiều có thể gây hại cho sức khỏe. Vì trong nhãn chứa nhiều calo và đường tự nhiên, dẫn đến nếu ăn nhiều sẽ làm cơ thể tăng cân và gây rối loạn hoạt động của insulin. Ngoài ra, ăn nhãn thường xuyên có thể gây ra một số dị ứng và rối loạn hoạt động của gan, điều này càng nguy hiểm hơn với những ai đang có tiền sử hoặc bị bệnh gan. Theo đó, bạn nên tiêu thụ đa dạng các loại trái cây để làm phong phú lượng dưỡng chất mà cơ thể hấp thụ.

Nên ăn nhãn với một lượng hợp lý để vừa tốt cho sức khỏe vừa không gây tăng cân
Nên ăn nhãn với một lượng hợp lý để vừa tốt cho sức khỏe vừa không gây tăng cân

5. Nên ăn quả nhãn vào lúc nào?

Thời điểm ăn nhãn tốt nhất được chuyên gia khuyến khích là vào buổi sáng hoặc sau bữa ăn 1 đến 2 giờ. Tuy nhiên việc ăn nhãn vào buổi sáng sẽ giúp cơ thể nhận được nhiều năng lượng tối đa hơn. Nhờ vậy, giúp tinh thần phấn chấn, làm việc năng động và hiệu quả. Đồng thời, cũng nên hạn chế ăn nhãn vào buổi tối để tránh đầy bụng hoặc tăng cân.

6. Những người không nên ăn quả nhãn

Nhãn là một loại quả lành tính và phù hợp với hầu hết mọi người. Tuy nhiên, chuyên gia chỉ ra nhóm người không nên ăn nhãn bởi có thể mang đến những tác dụng ngược bao gồm: 

– Người bị tiểu đường và người bị béo phì không nên ăn nhiều nhãn bởi quả ngọt, có thể làm bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

– Phụ nữ mang thai nên hạn chế ăn, đặc biệt, nên kiêng từ tháng 7 – tháng 8 của thai kỳ do thành phần trong nhãn có thể gây ra táo bón, nóng trong, đau bụng, động thai,…

– Người đang trong chế độ giảm cân ăn nhãn sẽ khiến tăng cân nhanh chóng do lượng đường dồi dào.

– Người cơ địa dễ lên mụn ăn nhãn sẽ khiến mụn mọc nhiều hơn, mẩn ngứa và phát ban.

Những người có cơ địa nóng trong cần tránh ăn nhãn để không bị nổi mụn nhọt 
Những người có cơ địa nóng trong cần tránh ăn nhãn để không bị nổi mụn nhọt

7. Những tác hại khi ăn quả nhãn

Bên cạnh những tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe, nhãn cũng mang một số tác dụng phụ nếu sử dụng không đúng cách. Dưới đây là những tác dụng phụ của quả nhãn được các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo.

– Quả nhãn có vị ngọt, tính nóng nếu ăn quá nhiều sẽ bị nóng trong, gây ra hiện tượng mụn nhọt ngoài da.

– Nhãn chứa lượng đường lớn, có thể làm chỉ số đường huyết tăng cao vượt ngưỡng an toàn.

– Thai phụ ăn nhãn hoàn toàn có thể dẫn tới nóng trong, xuất huyết và động thai.

– Ăn nhiều nhãn gây nóng trong, nổi mụn, mẩn ngứa và phát ban.

Nhãn có thể gây kích ứng và dị ứng cho cơ thể sau khi thưởng thức
Nhãn có thể gây kích ứng và dị ứng cho cơ thể sau khi thưởng thức

8. Quả nhãn bao nhiêu tiền 1kg? Mua ở đâu?

Tùy vào các giống nhãn, mùa vụ, thời điểm, địa điểm mua mà giá của quả sẽ có sự chênh lệch. Theo cập nhật gần nhất, giá một số loại nhãn hiện nay như sau:

– Nhãn tiêu da bò: giá chỉ 10.000 đồng/kg.

– Nhãn Hương Chi: giá khoảng 30.000 đồng/kg.

– Nhãn cùi: giá chỉ từ 40.000 đồng/kg.

– Nhãn lồng: giá chỉ từ 50.000 đồng/kg.

– Nhãn xuồng cơm vàng: giá khoảng 65.000 đồng/kg.

– Nhãn đường phèn giá: khoảng 200.000 đồng/kg.

Nhãn là một loại cây mang đến giá trị kinh tế không hề nhỏ nên có mặt ở mọi vùng miền. Vì vậy, bạn có thể dễ dàng mua nhãn ở bất cứ nhà vườn, chợ hay siêu thị nào ở địa phương. Ngoài ra, nếu muốn thưởng thức hương vị nhãn vùng khác, bạn cũng có thể mua qua các kênh bán hàng trực tuyến hoặc sàn thương mại điện tử. Tuy nhiên, nhãn tươi có thời gian bảo quản ngắn, bạn nên cân nhắc khi vận chuyển quả đi xa.

Tuy là một loại trái cây có kích thước nhỏ nhưng quả nhãn sở hữu rất nhiều những công dụng hữu ích cho sức khỏe. Mọi người cần tiêu thụ nhãn một cách điều độ để giúp cơ thể nhận được các lợi ích nổi bật đã liệt kê ở phía trên.

Chuyên mục: Trái Cây

5 ( 3 bình chọn )

Tin liên quan

Tin mới nhất