Quả mâm xôi được mệnh danh là tiên quả khi mang kích thước nhỏ bé, vừa đóng vai trò là thực phẩm, vừa là một loại dược liệu quý. Với màu sắc đẹp mắt, hương vị chua, ngọt đặc trưng, quả mâm xôi thường được dùng làm thức uống nhiều người ưa chuộng. Đồng thời, nhờ chứa các dưỡng chất đặc biệt, quả cũng được dùng làm nguyên liệu trong các bài thuốc dân gian.
1. Giới thiệu về quả mâm xôi
Quả mâm xôi hay còn gọi là phúc bồn tử, một loại quả mọng có vị ngọt ngon và giàu dinh dưỡng. Dưới đây sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về trái mâm xôi.
1.1. Đặc điểm và phân loại
Quả mâm xôi có hình dáng gần giống dâu tây nhưng kích thước nhỏ hơn. Quả được ghép lại bởi hàng chục múi nhỏ hình tròn, căng mọng. Các quả mọc thành chùm, màu đỏ tươi bắt mắt. Bên trong quả chứa nhiều hạt nhỏ, khi ăn có cảm giác lạo xạo trong miệng. Trên thị trường hiện nay có 2 loại mâm xôi là mâm xôi đỏ và mâm xôi đen. Trái đều có vị ngọt xen lẫn vị chua đặc trưng, được nhiều người yêu thích.
1.2. Nguồn gốc và phân bố
Cây mâm xôi thích hợp trong môi trường không khí lạnh với sức sống mạnh mẽ và dễ dàng chăm sóc. Trên thế giới, cây được trồng tại châu Á, Úc, châu Âu, châu Mỹ. Tại Việt Nam, các tỉnh thành trồng nhiều mâm xôi nhất là các tỉnh miền núi phía Bắc, Đà Lạt, Sapa,… Cây thường cho quả vào mùa hè và mùa thu, bạn nên mua mâm xôi vào thời điểm này để có giá “mềm” nhất và chất lượng tốt.
2. Thành phần dinh dưỡng quan trọng nào có trong quả mâm xôi?
Quả mâm xôi có kích thước nhỏ bé nhưng lại chứa thành phần dinh dưỡng đa dạng và phong phú. Theo các chuyên gia, trong mỗi quả mâm xôi đều có carbs, chất xơ, protein, chất béo, các vitamin B, C, E, K,… Đồng thời, quả này cũng rất giàu khoáng chất gồm mangan, sắt, magie, photpho, kali, đồng,… Tại châu Âu, quả mâm xôi được ưa chuộng sử dụng trong thực đơn hàng ngày của nhiều gia đình.
3. Những lợi ích khi ăn quả mâm xôi
Cơ thể khỏe mạnh khi được bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết từ những thực phẩm. Dựa trên các nghiên cứu về dinh dưỡng trong quả mâm xôi, các chuyên gia đã đưa ra một số tác dụng của nó đến với sức khỏe sau đây.
3.1. Chống oxy hóa
Quả mâm xôi chứa hàm lượng chất chống oxy hóa dồi dào, hỗ trợ chống viêm và giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tính. Cụ thể, một số nghiên cứu trên động vật cho thấy chiết xuất từ mâm xôi giúp bảo vệ cơ thể trước các bệnh lý về tim mạch, tiểu đường, béo phì và ung thư. Mặt khác, loại quả này chứa axit ellagic giúp tái tạo những DNA bị tổn thương.
3.2. Ổn định đường huyết
Các chuyên gia dinh dưỡng nhận thấy việc tiêu thụ quả mâm xôi có tác động tích cực đến lượng đường trong máu. Thành phần dinh dưỡng trong quả này có khả năng cải thiện tình trạng kháng insulin ở bệnh nhân tiểu đường. Bên cạnh hỗ trợ ổn định lượng đường huyết, quả mâm xôi còn giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ, giảm lượng carbs hấp thụ sau bữa ăn.
3.3. Phòng chống ung thư
Nhờ hàm lượng chất chống oxy hóa cao, quả mâm xôi cũng có tác dụng phòng chống ung thư hiệu quả. Một số nghiên cứu chỉ ra thành phần sanguin H-6 trong quả mâm xôi có thể góp phần tiêu diệt 40% tế bào ung thư buồng trứng. Bên cạnh đó, kết quả trong các cuộc khảo sát cho thấy việc tiêu thụ quả mâm xôi có thể giảm nguy cơ mắc ung thư ruột kết, tuyến tiền liệt và vòm họng.
3.4. Hỗ trợ điều trị viêm khớp
Những dưỡng chất trong quả mâm xôi có khả năng ngăn chặn COX2 – một loại enzyme gây viêm và đau. Đồng nghĩa với việc bổ sung quả mâm xôi hàng ngày giúp chống viêm và làm giảm các triệu chứng của bệnh viêm khớp hiệu quả. Kết luận trên được đưa ra trong nhiều nghiên cứu thực nghiệm trên chuột. Cụ thể, những chú chuột bị viêm khớp sử dụng chiết xuất từ mâm xôi sẽ có ít triệu chứng nghiêm trọng hơn nhóm còn lại.
3.5. Hỗ trợ giảm cân
Quả mâm xôi là loại quả mọng, chứa ít calo trong khi có nhiều chất xơ và nước. Tiêu thụ chúng giúp bạn có cảm giác no nhanh, no lâu, giảm cơn thèm ăn và hạn chế lượng thức ăn nạp vào hàng ngày. Đồng thời, một số chất hóa học tự nhiên và lượng nước dồi dào trong quả này giúp thanh lọc cơ thể, thải độc và đốt cháy mỡ thừa. Chính vì vậy, đây trở thành thực phẩm hàng đầu cho chế độ ăn kiêng giảm cân của nhiều người.
3.6. Chống lão hóa da
Bên cạnh những tác dụng trên, quả mâm xôi còn góp phần không nhỏ vào việc chăm sóc da trẻ đẹp. Theo đó, quả này chứa lượng vitamin C lớn – dưỡng chất cần thiết cho da căng mịn, sáng bóng. Đồng thời, những vitamin và khoáng chất khác đóng vai trò hỗ trợ sản sinh collagen của cơ thể, hạn chế việc da bị tổn thương do những yếu tố môi trường bên ngoài.
3.7. Bảo vệ mắt
Trên thực tế, quả mâm xôi có chứa đầy đủ carotenoid, vitamin A, C, E và các khoáng chất như đồng và kẽm. Khi được hấp thụ vào cơ thể, chúng có khả năng ngăn ngừa và hạn chế tối đa tác hại của gốc tự do đối với võng mạc. Đồng thời, vitamin A còn nâng cao khả năng cảm thụ ánh sáng ở mắt. Nhờ đó, sử dụng mâm xôi giúp cải thiện thị lực và giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt hiệu quả.
4. Các bài thuốc chữa bệnh từ quả mâm xôi chớ nên bỏ qua
Trong y dược học cổ truyền, quả mâm xôi là một loại dược liệu có vị ngọt, tính bình. Các thành phần dược tính trong quả này có tác dụng hoạt huyết, thanh nhiệt, nhuận tràng, kích thích vị giác, bổ thận,… Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng quả mâm xôi được lưu truyền trong dân gian.
4.1. Bài thuốc bổ thận
Quả mâm xôi là nguyên liệu chính trong bài thuốc bổ thận, ích tủy và sinh tinh từ xa xưa để lại. Bạn chỉ cần sử dụng quả mâm xôi, câu kỷ tử, thỏ ty tử, xa tiền tử phơi khô và tán thành bột mịn. Sau đó trộn bột với mật ong, dùng một lượng nhỏ pha với nước lọc hoặc nước muối loãng uống hàng ngày. Kiên trì thực hiện sẽ cảm nhận cơ thể khỏe hơn mỗi ngày.
4.2. Chữa liệt dương
Đối với bệnh liệt dương, di tinh, tiểu tiện nhiều lần, có thể sử dụng bài thuốc sau:
- Bước 1: Chuẩn bị thịt dê, hải sâm, phúc bồn tử, ích trí nhân, nhục quế, gia vị
- Bước 2: Sơ chế nguyên liệu hải sâm ngâm mềm, thái miếng nhỏ
- Bước 3: Thịt dê rửa sạch, thái miếng vừa ăn
- Bước 4: Đun phúc bồn tử và ích trí nhân trong 30 phút, bỏ bã và lấy nước cốt
- Bước 5: Cho thịt dê, hải sâm vào nồi và thêm nước cốt vừa thu được, nêm gia vị vừa ăn và đun đến khi thịt dê chín mềm
Sử dụng 1 tuần 1 lần sẽ thấy kết quả cải thiện rõ rệt.
4.3. Chữa đau lưng, mỏi gối
Người bị suy thận, đau lưng, mỏi gối, thường xuyên hoa mắt chóng mặt, tiểu tiện nhiều lần, phụ nữ xuất hiện nhiều khí hư,… cần sử dụng bài thuốc sau:
- Bước 1: Chuẩn bị 5 con chim sẻ, 45g thỏ ty tử, 15g phúc bồn tử, 20g câu kỷ tử, 100g gạo tẻ, hành, gừng và gia vị
- Bước 2: Sơ chế nguyên liệu và cho toàn bộ vào nồi nấu thành cháo
- Bước 3: Nêm gia vị vừa ăn và tắt bếp để nguội
Bạn cần chia làm nhiều phần nhỏ và ăn nhiều bữa trong ngày. Kiên trì thực hiện khoảng 1 tuần 1 lần để cải thiện tình trạng các bệnh trên, bồi bổ sức khỏe.
4.4. Chữa tiểu đêm
Tiểu đêm, tiểu nhiều lần gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Khi không ngủ đủ giấc, khiến cơ thể chúng ta luôn cảm thấy mệt mỏi, không thể tập trung và làm việc khó hiệu quả. Đặc biệt, bệnh này thường xuất hiện ở người già khiến sức khỏe họ càng ngày càng suy yếu. Để điều trị chứng này, bạn chỉ cần dùng quả mâm xôi, tang phiêu tiêu, ích trí nhân, sơn thù du sắc thành nước uống 2 lần/ngày. Thực hiện đều đặn đến khi chấm dứt được tình trạng trên.
4.5. Chữa khó sinh đẻ
Sinh con là thiên chức quan trọng của người phụ nữ và là mong muốn của nhiều gia đình. Tuy nhiên, vì nhiều nguyên nhân khiến các trường hợp khó sinh, sinh muộn xảy ra. Trong dân gian lưu truyền lại phương pháp dùng phúc bồn tử, thỏ ty tử, kỷ tử, ngũ vị tử, xa tiền tử sấy khô rồi tán thành bột mịn. Sau đó, sử dụng 6g pha với nước ấm để uống 2 lần/ngày. Phương pháp này không chỉ chữa khó sinh mà còn giúp nuôi dưỡng thai nhi khỏe mạnh.
Mặc dù các bài thuốc từ quả mâm xôi đã được công nhận về hiệu quả, xong những tác hại chúng đem lại còn chưa được kiểm chứng. Vì vậy, khi sử dụng quả mâm xôi để điều trị bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia và thầy thuốc Đông y uy tín. Tránh trường hợp sử dụng sai cách dẫn đến những hậu quả khôn lường.
5. Những món ăn được làm từ quả mâm xôi
Quả mâm xôi có vị ngọt, ngon và rất thơm nên được ưa chuộng sử dụng. Ngoài cách thưởng thức trực tiếp, bạn có thể chế biến quả này thành nhiều món ăn, đồ uống hấp dẫn sau:
5.1. Sinh tố phúc bồn tử
Một ly sinh tố phúc bồn tử sẽ giúp bổ sung năng lượng, phục hồi cơ thể nhanh chóng. Bạn chỉ cần chuẩn bị sữa đặc, quả mâm xôi và đá viên vào máy xay. Sau khi xay nhuyễn toàn bộ, chúng ta đã có món sinh tố mâm xôi màu hồng đẹp mắt và giàu dinh dưỡng rồi. Có thể thêm sữa chua để tăng vị ngon và bổ sung chất dinh dưỡng cho hệ tiêu hóa.
5.2. Nước ép quả mâm xôi
Để làm nước ép mâm xôi chua chua, ngọt ngọt, giải nhiệt ngày hè, bạn cần chuẩn bị quả mâm xôi, chanh vàng, đường, đá viên. Sau đó, thực hiện các bước theo thứ tự dưới đây:
- Bước 1: Rửa sạch mâm xôi, để ráo nước rồi trộn đều với một lượng đường vừa đủ
- Bước 2: Cho hỗn hợp vào nồi, thêm 200ml nước và đun trong lửa nhỏ
- Bước 3: Đến khi hỗn hợp sôi thì lọc qua rây, nghiền nhẹ để lấy hết nước cốt
- Bước 4: Cho đá viên vào bình, thêm nước cốt mâm xôi, nước cốt chanh, nước lọc và khuấy đều
Cuối cùng, hãy đổ ra cốc, thêm vài lát chanh và vài quả mâm xôi nhỏ, trình bày đẹp mắt và thưởng thức. Ngoài ra, bạn có thể pha chế và bảo quản chúng trong tủ lạnh để dùng trong ngày.
5.3. Trà phúc bồn tử
Trà phúc bồn tử có màu đỏ nâu, hương thơm thanh nhẹ, tạo cảm giác thư thái khi thưởng thức. Đừng ngại chuẩn bị một bình trà thơm, vài miếng bánh ngọt và thả lỏng trên chiếc sô pha êm dịu, nghe tin tức thời sự, đọc sách,… cho một buổi tối đầy ý nghĩa. Phương thức nấu trà như sau:
- Bước 1: Chuẩn bị quả mâm xôi, đường, trà
- Bước 2: Ngâm trà vào nước nóng khoảng 80 độ C trong vòng 5 – 8 phút, rồi chắt lấy nước
- Bước 3: Đun phúc bồn từ và đường trong lửa nhỏ, sau đó cho vào rây lọc để thu được siro
- Bước 4: Thêm siro phúc bồn tử trên vào trà, để trà có vị ngọt thanh
5.4. Mứt mâm xôi
Nếu bạn đang băn khoăn về cách chế biến phúc bồn tử để sử dụng lâu dài, vậy đừng ngại thử ngay món mứt mâm xôi đặc biệt này nhé:
- Bước 1: Chuẩn bị phúc bồn tử, đường, nước cốt chanh
- Bước 2: Đun mâm xôi trong lửa to, đến khi sôi thì cho đường và giảm lửa
- Bước 3: Khuấy đều tay, đến khi các hạt mâm xôi dần chuyển sang dạng lỏng, sau đó thêm nước cốt chanh
- Bước 4: Khi hỗn hợp dần sính lại thì tắt bếp và để nguội
- Bước 5: Cho mứt mâm xôi vào lọ thủy tinh, bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ mát để ăn dần
5.5. Bánh bông lan mâm xôi
Sử dụng quả mâm xôi làm nguyên liệu chính làm bánh bông lan, bạn đã thử chưa? Nhanh tay vào bếp với món mới lạ, làm đa dạng thực đơn bữa sáng của gia đình nhé. Công thức đơn giản như sau:
- Bước 1: Chuẩn bị bột mì, bột nở, bột quế, baking soda, muối, trứng, bơ sữa, bơ, đường, dầu hạt cải, vani, mâm xôi
- Bước 2: Trộn đều tất cả các nguyên liệu trên đến khi thu được hỗn hợp mịn
- Bước 3: Để bột nghỉ trong 30 phút và cho vào lò nướng
- Bước 4: Nướng trong vòng 30 phút ở nhiệt độ 180 độ C
- Bước 5: Cuối cùng, cắt bánh thành từng lát và có thể thêm kem, siro để món ăn trở nên ngon và đậm vị hơn
6. Quả mâm xôi bao nhiêu tiền? Mua ở đâu?
Hiện nay, trên thị trường, giá quả mâm xôi dao động ở mức 280.000 – 300.000 đồng/kg. Để mua được quả đảm bảo chất lượng, bạn nên chọn mua ở siêu thị, các cửa hàng trái cây nhập khẩu, sàn thương mại điện tử hoặc kênh bán hàng trực tuyến uy tín. Tránh tâm lý ham rẻ dẫn đến mua phải hàng dập nát, hư hỏng, kém chất lượng,…
7. Cách lựa chọn quả mâm xôi ngon và chất lượng nhất
Quả mâm xôi vốn có thời hạn sử dụng khá ngắn, vì vậy, bạn nên chọn mua ở các địa chỉ gần và sử dụng ngay. Để chọn những quả ngon và chất lượng, hãy chú ý những tiêu chí sau:
- Quả căng mọng, màu đỏ tươi, không bị dập nát, thịt chắc, sậm màu
- Quả được làn đông lạnh và đóng gói cẩn thận để không bị hư hại trong quá trình vận chuyển hay trưng bày tại cửa hàng
- Đối với những quả để đông lạnh, vẫn cần giữ được màu sắc ban đầu để đảm bảo lượng dinh dưỡng không bị mất đi trong quá trình bảo quản
8. Cách bảo quản quả mâm xôi đúng cách như thế nào?
Để bảo quản mâm xôi tươi, bạn có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Hãy rửa sạch và thấm khô rồi đựng vào túi hút chân không. Cách này giúp quả được tươi và giữ được các thành phần dinh dưỡng quan trọng trong 5 – 7 ngày. Nếu muốn bảo quản lâu hơn, bạn cũng có thể để chúng lên ngăn đá. Khi đông đá, quả mâm xôi sẽ giữ được độ ngon và dưỡng chất trong vòng 6 tháng.
Ngoài ra, bạn có thể chế biến quả mâm xôi thành mứt, bột, sấy lạnh,… để bảo quản được lâu hơn. Tuy nhiên, các cách này chỉ cho chế biến những món ăn nhất định, không được đa dạng như quả tươi. Đồng thời các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị, chỉ nên bảo quản trái mâm xôi trong thời gian nhất định. Cần tránh bảo quản quá lâu vì có thể sinh ra những chất độc hại cho cơ thể.
Trên đây là những thông tin chi tiết về tác dụng, cách dùng và những bài thuốc được làm từ quả mâm xôi. Hy vọng những thông tin trên hữu ích với bạn và đừng quên chia sẻ chúng đến người thân và bạn bè nhé. Theo dõi Tuổi trẻ và Sắc đẹp ngay hôm nay để cập nhật những tin tức mới nhất.
