Lá gai là loại cây quen thuộc, là nguyên liệu không thể thiếu trong các món bánh mà còn được dùng để điều trị nhiều bệnh. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về loại dược liệu quý này.
1. Giới thiệu tổng quan về cây lá gai
Loại cây này có tên khoa học là Boehmeria nivea (L) Gaud, thuộc họ Gai, còn được gọi với cái tên tầm ma, gai tuyến,… Đây là cây ưa ẩm, xuất xứ ở Ấn Độ, sau đó phân bố ở nhiều nước như Việt Nam, Lào, Nhật Bản, Triều Tiên,… Ở nước ta, cây thường mọc hoang ở đồng bằng và miền núi Bắc Bộ để làm giấy in bạc, thuốc, bánh.
Cây gai thường có chiều cao trên 1m, thân cứng hóa gỗ ở gốc, sống lâu năm. Cành cây có màu đỏ nhạt, phủ nhiều lông. Lá mọc so le, hình trái tim, rộng khoảng 4 đến 8cm, chiều dài trung bình từ 7 đến 15cm, mặt trên có màu xanh, mặt dưới màu trắng bạc. Hoa đực và hoa cái chụm lại thành bông kép nằm ở kẽ lá.
2. Thành phần hóa học có trong lá gai
Trong 100g dược liệu này có chứa: nước, protein 85.3g, carbohydrates 5.4g, chất xơ 3.1g, chất béo 0.5g, 333mg vitamin E, 1.15mg vitamin A (beta carotene), 0.39mg vitamin B5, B1 (thiamine) 0.2mg, pyridoxine 0.3mg, vitamin C 30 mcg, folic acid 0.1mg, vitamin 0.8mg, biotin 498.6 mcg, kali 17.4mg, canxi 334mg, 57mg magie, 80mg photpho, 150mg sắt, 71mg chlorine, 779mg đồng, 1.64mg mangan, 0.3mg kẽm, 76 mcg selenium,…
Ngoài ra, trong lá và rễ còn được tìm thấy hàm lượng lớn chất chống oxy tế bào – flavonoid rutin. Có tác dụng ngăn ngừa tác nhân gây hại cho cơ thể như vi rút, vi khuẩn,… Toàn bộ cây chứa axit cyanhydric, phần hạt giàu các axit tự do và chất béo.
3. Vị thuốc có trong lá gai
Theo y học cổ truyền, loại lá này có vị ngọt, tính hàn, không có độc và lành tính. Quy vào kinh tâm, can và bàng quan nên có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Đối với nghiên cứu dược lý hiện đại, lá cây gai chứa axit chlorogenic, một chất tanin chống oxy hóa cao gấp 10 lần so với vitamin E. Chiết xuất cồn từ loại cây này giúp giảm hiện tượng xuất huyết. Ngoài ra, người dân còn sử dụng để làm thuốc an thai hoặc thuốc chữa sa dạ con.
4. Những tác dụng của lá gai
Ngoài việc dùng để làm bánh (bánh gai, bánh ít) và giúp bảo quản bánh được lâu ngày, loại cây này còn mang nhiều lợi ích đối với sức khỏe con người. Dưới đây là những tác dụng tuyệt vời của lá gai:
- Rễ cây: Cầm máu, làm mát máu, giải độc, thanh nhiệt, an thần
- Lá cây gai: Giảm đau, tán ứ, trị chứng nôn, tiểu tiện ra máu, áp xe vú, sưng đau hậu môn
- Hoa: Hỗ trợ điều trị bệnh sởi
- Vỏ, thân và cành: Thanh nhiệt, cầm máu, lợi tiểu, trị chứng ứ nhiệt, sang thương xuất huyết, giang môn thũng thống
Ngoài ra, loại cây này còn được dùng để chữa chứng xuất huyết, động thai, nhiệt độc ung thủng và thai lâu hạ huyết. Ức chế vi trùng, diệt nấm, rút ngắn thời gian đông máu, kích thích bài tiết mật và thông tiểu.
5. 15 bài thuốc chữa bệnh từ lá gai
Tùy vào mục đích chữa bệnh mà có thể dùng dược liệu theo các cách khác nhau. Loại cây này có thể dùng bằng cách sắc, uống viên, giã đắp hoặc đun lấy nước ngâm rửa. Dưới đây là 15 bài thuốc chữa bệnh từ lá gai.
5.1. Bài thuốc an thai
Đầu tiên, bạn chuẩn bị 30g rễ cây mới hái. Để thực hiện bài thuốc an thai từ loại thảo dược này, bạn làm theo các bước đơn giản dưới đây:
- Đem dược liệu sắc với 600ml nước, đến khi còn 200ml thì tắt bếp
- Chia nước thuốc uống ngày 3 lần, trong khoảng 2 ngày sẽ thấy hiệu quả rõ rệt
5.2. Dưỡng huyết an thai
Bài thuốc này thực hiện tương đối dễ dàng. Bạn cần chuẩn bị 50g cây lá gai tươi, 10 quả hồng táo, 100g gạo nếp rồi làm như sau:
- Sắc lá gai lấy nước để nấu cháo cùng gạo và hồng táo
- Thêm gia vị vừa miệng và ăn 2 – 3 lần mỗi ngày
5.3. Điều trị động thai
Để thực hiện bài thuốc này, đầu tiên bạn cần chuẩn bị 30g rễ cây lá gai khô. Cách làm tương đối đơn giản và dễ dàng theo các bước dưới đây:
- Đem dược liệu sắc cùng 600ml nước, đến khi còn khoảng 200ml thì tắt bếp
- Chia uống 2 lần trong ngày
5.4. Trị bệnh sa tử cung
Đầu tiên, bạn chuẩn bị 30g rễ gai khô. Để thực hiện bài thuốc trị bệnh sa tử cung từ dược liệu này, hãy làm theo các bước đơn giản như sau:
- Rửa sạch rễ cây gai rồi đem sắc với 300ml nước
- Chia uống nhiều lần trong ngày, liên tục 3 đến 4 ngày
5.5. Chữa đau bụng trong quá trình mang thai
Để thực hiện bài thuốc này, đầu tiên bạn cần chuẩn bị 2 phần lá tía tô, 8g rễ gai phơi khô. Cách làm tương đối đơn giản và dễ dàng theo các bước dưới đây:
- Đem tất cả dược liệu sắc với 400ml nước, đến khi còn 100ml thì tắt bếp
- Uống hết một lần trong ngày
5.6. Trị xuất huyết, đau bụng khi mang thai
Bài thuốc này thực hiện tương đối dễ dàng. Bạn cần chuẩn bị 4 phần rễ gai tươi, lá ngải cứu và tía tô mỗi loại 1 phần (mỗi phần 12g) rồi làm như sau:
- Đem tất cả dược liệu sắc với nước
- Uống hết trong ngày
5.7. Giúp cầm máu
Đầu tiên, bạn chuẩn bị một nắm lá gai tươi. Để thực hiện bài thuốc cầm máu từ dược liệu này, hãy làm theo các bước đơn giản như sau:
- Rửa sạch dược liệu rồi giã nát
- Đắp lá vào vết thương rồi băng lại
5.8. Điều trị tiểu rắt, buốt, sỏi thận
Để thực hiện bài thuốc này, đầu tiên bạn cần chuẩn bị 30g mỗi loại rễ gai và mã đề, 3 nhánh hành tươi. Cách làm tương đối đơn giản và dễ dàng theo các bước dưới đây:
- Đem tất cả dược liệu sắc với nước
- Uống thuốc một lần trong ngày, áp dụng liên tục trong 3 đến 5 ngày
5.9. Bài thuốc lợi tiểu
Bài thuốc này thực hiện tương đối dễ dàng và đơn giản. Bạn chỉ cần chuẩn bị 10 – 30g rễ và lá gai rồi làm theo các bước dưới đây:
- Rửa sạch dược liệu, sắc uống mỗi ngày một lần
- Áp dụng trong 3 đến 5 ngày
5.10. Điều trị tiểu tiện, đại tiện ra máu
Đầu tiên, bạn chuẩn bị 15 – 20g lá gai. Để thực hiện bài thuốc điều trị tiểu tiện, đại tiện ra máu từ dược liệu này, hãy làm theo các bước đơn giản như sau:
- Rửa sạch lá này, đem sắc với nước
- Uống thuốc trong ngày
5.11. Chữa phong thấp, đau nhức xương khớp
Để thực hiện bài thuốc này, đầu tiên bạn cần chuẩn bị 50g rễ gai, 1 lít rượu. Cách làm tương đối đơn giản và dễ dàng theo các bước dưới đây:
- Rửa sạch rễ cây gai rồi ngâm với 1 lít rượu
- Uống 2 lần mỗi ngày, mỗi lần sử dụng 10ml, áp dụng đều đặn trong 1 tuần
5.12. Điều trị tê mỏi tay chân
Bài thuốc này thực hiện tương đối dễ dàng và đơn giản. Bạn chỉ cần chuẩn bị 15 – 20g rễ cây gai rồi làm theo các bước dưới đây:
- Rửa sạch dược liệu rồi đem sắc thuốc
- Uống hết trong ngày
5.13. Ngăn ngừa tóc gãy rụng
Đầu tiên, bạn chuẩn bị rễ cây gai vừa đủ. Để thực hiện bài thuốc ngăn ngừa tóc gãy rụng từ dược liệu này, hãy làm theo các bước đơn giản như sau:
- Sắc rễ cây với 600ml nước, khi còn lại 200ml thì tắt bếp
- Chia làm 3 lần uống thuốc trong ngày, ngừng sử dụng khi triệu chứng hết
5.14. Giúp giảm sưng mụn nhọt, chống mưng mủ
Để thực hiện bài thuốc này, đầu tiên bạn cần chuẩn bị rễ gai và rễ vông vang mỗi loại như nhau. Cách làm tương đối đơn giản và dễ dàng theo các bước dưới đây:
- Rửa sạch tất cả dược liệu rồi giã nát
- Đắp vào vùng da mụn nhọt mỗi ngày một lần
5.15. Thanh nhiệt, tiểu tiện đỏ do nóng
Đầu tiên, bạn chuẩn bị rễ gai, lá cây cối xay mỗi loại 20g, nhân trần 15g, cát căn 10g. Để thực hiện bài thuốc thanh nhiệt, tiểu tiện đỏ do nóng, hãy làm theo các bước đơn giản như sau:
- Rửa sạch tất dược liệu, cho vào ấm đun sôi kỹ cùng 400ml nước
- Uống thay nước hàng ngày, áp dụng trong 5 đến 7 ngày
6. Những lưu ý khi sử dụng lá gai
Tuy lành tính và không có độc, nhưng nếu bạn chưa biết cách sử dụng loại lá này thì có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Dưới đây là một số lưu ý khi dùng lá cây gai:
- Loại cây này có thể gây ngứa khi sử dụng tươi
- Cây có tính hàn, những người có thể trạng hư hàn không nên dùng
- Tránh sử dụng cây gai trong một thời gian dài
- Nếu không bị bệnh do thực nhiệt thì không nên dùng cây này
- Khi luộc chín, nấu canh, cây không còn chứa axit, không gây ngứa nên có thể ăn như rau hàng ngày
7. Mua lá gai ở đâu tốt? Giá bán lá gai bao nhiêu tiền 1kg?
Do có nhiều tác dụng trong đời sống nên có nhiều người thắc mắc tìm địa chỉ mua lá gai uy tín. Lá cây gai tươi có thể mua ở siêu thị, chợ. Còn với lá khô thì bạn có thể đến các cửa hàng thuốc đông y, y dược cổ truyền, hoặc đặt online trên các trang thương mại điện tử uy tín, chất lượng. Giá bán dao động khoảng 120.000 đến 150.000 VNĐ/kg.
Bài viết trên đây đã cung cấp đầy đủ thông tin về đặc điểm, công dụng và một số bài thuốc chữa bệnh hiệu quả từ lá gai. Tuy nhiên, trước khi sử dụng dược liệu, bạn cần hỏi ý kiến của bác sĩ để có thể phát huy hết tác dụng của vị thuốc này.
